Kennisontwikkeling van boeren in digitale farmer field school

Samen leren en nieuwe kennis onwikkelen in een digitale leeromgeving. Dat is het idee van de Digital Farmer Field School (DFFS). Met ondersteuning van Loes Witteveen (Wageningen University & Research en Hogeschool van Hall Larenstein) wordt in Indonesië een DFFS ontwikkeld.

In 2017 werd in Sierra Leone voor het eerste een Digital Farmer Field School geïntroduceerd bij cacaoboeren. De daar toen heersende Ebola-uitbraak – boeren en voorlichters konden niet meer reizen – was de aanleiding voor de introductie van die DFFS, zegt onderzoeker en filmmaker Loes Witteveen van Wageningen University & Research en Hogeschool van Hall Larenstein.

Met collega’s bedacht, ontwikkelde en introduceerde ze dit concept in 2017 in Sierra Leone en later bij nomadische herders in Mongolië. Sinds 2018 werkt ze samen met de universiteit van Enrekang (UNIMEN) aan de ontwikkeling van een DFFS voor boeren in het zuiden van Sulawesi (Indonesië). De uitbraak van de corona-pandemie in 2020 met de nodige beperkende maatregelen, zorgt dat die ontwikkeling in een versnelling komt.

Leren via tablet

De Farmer Field School is al ruim dertig jaar een beproefd concept, zegt Witteveen. Boeren leren van elkaar. Samen met een coach zoeken ze oplossingen voor teelttechnische problemen: ze experimenteren, ontwikkelen nieuwe kennis en wisselen ervaringen uit. Maar dat werkt niet wanneer boeren elkaar niet kunnen ontmoeten, zoals in Sierra Leone waar in 2014 de ebola-epidemie uitbrak. De Nederlandse organisatie FairMatch Support wilde daar de cacaoboeren ondersteunen bij het verbeteren van hun productie. Omdat het niet meer mogelijk was veilig te reizen, ontwikkelde Witteveen een interactief trainingsconcept voor cacaoboeren op een tablet. En omdat boeren laaggeschoold of soms analfabeet zijn, gebruikte ze animaties. Kennis is zo laag toegankelijk. Bovendien kunnen boeren kunnen vragen stellen aan trainers in een backoffice op afstand.

‘Het bleek een onverwacht succes’, zegt Witteveen. ‘Nadat de boeren een tablet kregen, ging iedereen bellen. Iedereen die er bij betrokken was zag dat het werkte en werd er vrolijk van. Het gevoel dat je 24 uur per dag iets doet wat relevant is voor boeren, dat hadden we nog nooit eerder gezien.’ Maar het succes hangt wel af van een goed ontwerp, zo legt ze uit. Het gaat er ook om hoe je communiceert met de mensen. Wat voor jurk moet Fatu bijvoorbeeld aan, de vrouw in de animatie op de tablet? Je ontwerp moet goed zijn.

Helaas is het project in Sierra Leone stil komen te liggen door gebrek aan financiële ondersteuning. De digitale infrastructuur is er gebrekkig, boeren hebben weinig connectiviteit. Je moet de tablets daarom regelmatig ophalen voor onderhoud. Als dat stil komt te liggen, werkt het niet meer.

Corona-pandemie

Na de eerste ervaringen in Sierra Leone, werd Witteveen door Elske van de Fliert in Mongolië gevraagd mee te denken over een voorlichtingsproject voor nomadische herders. Door klimaatverandering veranderde hun manier van werken. Hun weidegebieden worden groter en kuddes breiden uit. Om de onderlinge afstanden tussen de herders te overbruggen, ontwikkelde ze voor hen een DFFS.

Op dit moment werkt Witteveen met Pleun van Arensbergen van de VHL-onderzoeksgroep Communicatie, Participatie en Sociaal-Ecologisch leren en Rico Lie van de WUR groep Knowledge, Technology & Innovation samen met de University of Muhammadiyah Enrekang (UNIMEN) in aan de ontwikkeling van een DFFS voor boeren in het zuiden van Sulawesi. De corona-pandemie met de nodige beperkingen was een belangrijke aanleiding, zegt Witteveen, maar er speelde meer. Ook hier speelt klimaatverandering een rol. Koffieboeren stappen over op tuinbouwgewassen. Dat heeft een enorme impact voor die boeren, zo legt ze uit. Het gaat ook om een verandering van identiteit. Je kunt dat vergelijken met de identiteitsverandering die een varkensboer in Nederland doormaakt als die overstapt op de teelt tuinbouwgewassen. De boeren moeten veel nieuwe kennis ontwikkelen en eigen maken.

Milestone

De teelt van uien is echt wat anders dan de teelt van koffie, zo merken ze. Veel boeren proberen maar wat met de toepassing van kunstmest en pesticiden, met de nodige milieutechnische problemen. De afdeling milieu in Sulawesi begon zich zorgen te maken. Gaat dit wel goed? Nurdhalia Lairing, een oud-studente van Witteveen, werkt daar in Sulawesi en nodigde haar uit iets te vertellen over digital farmer field school.

Met de collega’s in Enrekang is Witteveen is nu drie maanden bezig met de ontwikkeling van een DFFS. Het project wordt ondersteund door de regionale overheid, die het echt serieus neemt, aldus Witteveen. Zij zorgen voor financiering van de tablets voor de deelnemende boerengroepen. En verschillende departementen gaan samenwerken om de DFFS te ondersteunen vanuit een gedeelde ‘backoffice’.

Donderdag 1 april was er een milestone-bijeenkomst om de tussenstand te bespreken. Zo kon een eerste schets van een openingsscherm worden getoond en werden er user-stories gedeeld. Je hebt te maken met verschillende gebruikers, zegt Witteveen: mannen, vrouwen, gemengde groepen. En tussen gebruikers zijn verschillen. Vrouwen zoeken bijvoorbeeld op andere momenten naar achtergrondinformatie dan mannen. Witteveen verwacht dat half april, tijdens het begin van de ramadan, een eerste user-interface ontwerp gepresenteerd kan worden. Over een paar maanden moet het DFFS prototype operationeel zijn.

(Bron foto: Loes Witteveen, WUR, HVHL)