Biologische landbouw

Begin hier

Inhoudsopgave

Hier vind je informatie en een grote verzameling publicaties over de sectoren (bedrijfstakken) binnen de biologische landbouw en de thema’s die daar van belang zijn.

Meer informatie over biologische landbouw vind je op de vernieuwde Biokennis website. RVO heeft een wegwijzer voor de biologische ondernemer gelanceerd.

Uitgangspunt in de biologische landbouw is een gesloten nutriëntenkringloop. Daarom is er altijd samenhang en samenwerking tussen de biologische veehouderij en de akker- en tuinbouw. De akker- en tuinbouw gebruiken dierlijke mest uit de biologische veehouderij, naast andere organische meststoffen en eventueel mineralen. Een deel van de gewassen kan weer dienen als voer voor het vee. De veehouderij gebruikt een deel van de mest zelf en zet de rest af in de plantaardige sectoren. Een nieuwe ontwikkeling is het zelf telen van (maai)meststoffen. De productiedieren krijgen in de biologische veehouderij meer ruimte natuurlijk gedrag te vertonen, zoals door weidegang bij koeien en de vrije uitloop bij pluimvee. Het veevoer is geheel of grotendeels van biologische herkomst. Preventief antibioticagebruik vindt niet plaats. Bestrijding van plagen en ziekten in de biologische teelt vindt uitsluitend op niet-chemische wijze plaats, vooral door preventie (versterken van plantweerbaarheid
door een goede bodemgezondheid) en door het inzetten van natuurlijke vijanden. Het werken met agro-ecologische principes wordt steeds verder ontwikkeld, zoals strokenteelt en mengteelten. Zorg voor de bodem krijgt veel aandacht. Voor minder
belastende grondbewerking, mechanische onkruidbestrijding e.d. wordt gebruik gemaakt van de meest geavanceerde techniek.
Per sector biedt dit dossier een overzicht van geschikt achtergrondmateriaal voor docenten en informatie voor studenten en geïnteresseerden.

Voor biologisch een een defenitie opgesteld. Volgens IFOAM is "Biologische landbouw is een productiesysteem dat de gezondheid van de bodem, van ecosystemen en van mensen onderhoudt...

Biologische landbouw is een productiesysteem dat de gezondheid van de bodem, van ecosystemen en van mensen onderhoudt. Biologische landbouw vertrouwt op ecologische processen, biodiversiteit en kringlopen, aangepast aan de plaatselijke omstandigheden, in plaats van op hulpmiddelen (inputs) met schadelijke effecten. Biologische landbouw combineert traditie, innovatie en wetenschap om te profiteren van het gedeelde milieu en bevordert eerlijke verhoudingen en een goede kwaliteit van leven voor alle betrokkenen."

Biologische landbouw omvat alle bedrijfstakken (akkerbouw, tuinbouw, sier- en boomteelt, veehouderij). De biologische landbouw is relatief het best vertegenwoordigd in de melkveehouderij en de akker- en tuinbouw. De biologische sier- en boomteelt en de bloembollenteelt zijn relatief nog erg klein. Een deel van de bedrijven is verbreed in combinatie met onderwijs, zorglandbouw, een boerderijwinkel e.d. Een geheel nieuwe ontwikkeling is agroforestry, waarin boomkwekerij gecombineerd wordt met akker-en tuinbouw en/of veehouderij

Biologische landbouw voldoet aan andere eisen dan de reguliere landbouw. Een biologisch landbouwbedrijf is altijd gecertificeerd als waarborg voor biologische productie. De regels voor biologisch boeren en biologische productie zijn bepaald door de Europese overheid (Verordening inzake de biologische productie en de etikettering van biologische producten, SKAL, 2008 ) en worden voor Nederland nader wettelijk ingevuld door het ministerie van Economische Zaken. In opdracht van het ministerie certificeert SKAL de bedrijven en controleert de handhaving van de wet- en regelgeving. Klik hier voor een compleet overzicht van de Europese en Nederlandse regelgeving en de handhavingsregels van SKAL.

In Vlaanderen worden de certificatie en controle uitgevoerd door drie organisaties: Certisys, Tüv Nord Integra bvba en Quality Partner. Bedrijven mogen kiezen welk certificerend orgaan zij kiezen. Hier vindt u informatie over de regelgeving in België.

De belangstelling voor de teelt van biologische bloembollen en bolbloemen is de laatste jaren flink toegenomen. De vraag naar biologische bollen is enorm gegroeid. Het aanbod is echter nog erg klein. De biologische teelt en bewaring van bloembollen stelt de telers nog voor grote uitdagingen.

Er vindt wel onderzoek plaats om de mogelijkheden op dit punt te vergroten, ondermeer door aangepaste rassenkeuze. Uit gebruikswaardeonderzoek blijkt dat er grote verschillen kunnen zitten tussen rassen qua ziektegevoeligheid en bewaarbaarheid. Tulp is nu het meest geteelde biologische gewas onder de bollen. Daarnaast worden onder andere biologische krokussen, narcissen, dahlia’s, blauwe druifjes en lelies geteeld. Meer informatie over welke meststoffen je mag gebruiken bij de biologische bloembollen teelt kun je vinden op de website van SKAL: Meststoffen, website SKAL.

De biologische boomteelt is relatief nog erg klein, maar biedt goede mogelijkheden. Een aantal boomsoorten is betrekkelijk makkelijk biologisch te telen. Biologische boomkwekers besteden veel aandacht aan bodemvruchtbaarheid. Door het gebruik van organische meststoffen, zoals compost en groenbemesters, en door het toepassen van vruchtwisseling ontstaat een vruchtbare bodem met een rijk en gevarieerd bodemleven.

Om de organische meststoffen beter op te kunnen nemen, ontwikkelen biologisch geteelde bomen en planten een stevige wortelpruik met een goede structuur en veel haarwortels en een goede bezetting met bodemschimmels (mycorrhiza). Door dit uitgebreide wortelstelsel zijn ze beter bestand tegen allerlei stressfactoren zoals droogte. Biologische bomen slaan hierdoor goed aan, ook onder minder gunstige omstandigheden.

Meer bronnen over biologische boomteelt

De biologische akkerbouw en teelt van vollegrondsgroenten, ontwikkelen zich snel en vormen, bij voorbeeld in de Flevopolders, een volwassen bedrijfstak. In de biologische akker- en tuinbouw hebben bodemkwaliteit en agrobiodiversiteit een essentiële rol. Denk daarbij aan de organische bemesting, biologische bestrijding van ziekten en plagen en mechanische onkruidbestrijding. Daarnaast worden ontwikkelingen zoals strokenteelt, mengteelt en precisielandbouw steeds meer toegepast.

De vruchtwisseling is ruimer dan in de gangbare teelt, en de diversiteit van teelten is mede daardoor groter. Nieuwe ontwikkelingen als niet-kerende grondbewerking, permanenten bedekking van de grond, gebruik van vanggewassen en stikstofbindende groenbemesting worden snel opgepikt, en biologische telers lopen vaak voorop wat betreft mechanisatie. De organische mest moet inmiddels voor minstens 70% afkomstig zijn van biologische veebedrijven; dat percentage zal nog verder worden verhoogd. Telers werken daarvoor veelal samen met biologische veehouders via mestcontracten en/of uitwisseling (b.v. gras/klaver voor mest).

Meer bronnen over biologische akkerbouw

Biologische kastuinbouw is relatief beperkt van omvang. Zij stelt telers wel een uitdaging. Door het principe van grondgebondenheid is substraatteelt in de biologische kassenbouw niet toegestaan.

In de kastuinbouw is de handhaving van de bodemgezondheid, in het bijzonder de beheersing van bodemparasieten en andere bodemgebonden ziekten is niet makkelijk. Uiteraard scheelt het per gewassoort en managementsysteem wat de kwaliteit, gezondheid en opbrengst van het gewas en product zijn.

Lees meer over monitoring van plagen en nuttigen in de glastuinbouw in dit document, of lees over bestrijding van wol- en schildluis in de sierteelt onder glas.

Biologisch fruit is populair. Voor de bestrijding van de diverse ziektes die op de verschillende fruitsoorten voorkomen wordt vooral gebruikt gemaakt van natuurlijke bestrijders

Biologische fruitteelt kan goed gecombineerd worden met andere vormen van landbouw (agroforestry), bijvoorbeeld appelbomen in de kippen uitloop. Dit is een nieuwe ontwikkeling.

Meer bronnen over biologische fruitteelt

De melkproductie bij biologisch rundvee en frequentie van afkalven liggen lager dan bij de gangbare veehouderij, maar de levensduur ligt hoger. Biologische koeien kunnen ten minste een deel van het jaar naar buiten, en aanbinden in de stal is, kleine en oudere bedrijven uitgezonderd, niet toegestaan.

In de biologisch-dynamische landbouw (die ongeveer 20% van de biologische landbouw omvat) vindt ook geen onthoornen plaats. Er wordt overwegend gebruik gemaakt van KI (kunstmatige inseminatie) vanuit het aanbod van de gangbare spermabanken, maar er wordt wel gezocht naar mogelijkheden voor eigen foklijnen om te kunnen fokken op eigenschappen die in de biologische veehouderij van belang zijn (bio-KI). De BD-melkveehouderij maakt overwegend gebruik van dekken door stieren. De diergezondheidszorg is vooral gericht op de preventie van ziektes. Antibiotica worden niet preventief gebruikt; curatief gebruik vindt beperkt plaats. Het voer bestaat voor 100% van biologische teelt – eigen en aangekocht-, evt. aangevuld met mineralen. Omdat de biologische veehouderij meer gebruik maakt van ruwvoer dan krachtvoer in het rantsoen (60 – 40 % maximaal, in droge stof), is een evenwichtige mineralenbalans in het voer erg belangrijk.

Meer bronnen over biologisch melkvee

Biologisch pluimvee heeft een langzamere groei- en productiecyclus dan de reguliere pluimveehouderij. Leghennen gaan op latere leeftijd eieren leggen. De dieren leggen veelal tot een leeftijd van 60 weken. Vleeskuikens groeien langzamer. Ook hier geldt dat preventief antibioticagebruik niet is toegestaan en dat antibiotica alleen curatief en beperkt worden gebruikt.

Ontwikkeling van multiresistente doet zich daardoor in de biologische pluimveehouderij minder vaak voor. Er worden duidelijke regels gesteld voor het aantal dieren per oppervlakte binnen en buiten; er moet altijd een uitloop naar buiten zijn. Snavelkappen is verboden. Het voer, granen, mineralen, soms ruwvoer voor de structuur en om verenpikken tegen te gaan, van biologisch gehouden pluimvee is voor ten minste 95% van biologische oorsprong.

Meer bronnen over biologisch pluimvee

De biologische varkenshouderij heeft veel oog voor natuurlijk gedrag, een goede gezondheid met nadruk op ziektepreventie, en natuurlijke voeding. Het dierenwelzijn scoort hoog. Onder natuurlijk gedrag valt bijvoorbeeld de mogelijkheid tot scharrelen en zoelen (modderbaden, naast gedrag ook belangrijk voor de huid). Daarom worden er duidelijke regels gesteld voor het maximaal aantal dieren (afhankelijk van de leeftijd) per oppervlakte binnen en buiten.

Biggen blijven minimaal 40 dagen bij de zeug. Ook voor de varkenshouderij geldt dat dat preventief antibioticagebruik
niet is toegestaan en dat antibiotica alleen curatief en beperkt mag worden gebruikt. Ontwikkeling van multiresistentie doet zich daardoor in de biologische varkenshouderij minder vaak voor. Mest van de varkenshouderij wordt gebruikt op het eigen bedrijf en eventueel voor een deel afgezet in de biologische akkerbouw. De mest kan worden vergist en zo gelijk energie en warmte opwekken om te gebruiken in de stal. Dit geschiedt echter nog slechts op beperkte schaal.

Meer informatie over biologische varkenshouderij

Geiten en schapen in de biologische veehouderij krijgen uit dierwelzijnsoogpunt veel weidegang. Fokkerij vindt op natuurlijke wijze plaats. Ook voor de geiten- en schapenhouderij gelden duidelijke normen voor het maximum aantal dieren binnen en buiten en vindt geen preventief gebruik van antibiotica plaats.

Meer informatie over het welzijn van geiten kun je hier vinden over geiten op groenkennisnet.

Meer bronnen over de biologische geiten en schapen sector

Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat deze video niet getoond kan worden. Vink marketing aan in uw cookie-instellingen en ververs deze pagina om de video te tonen.

De biologische varkenshouderij

MediaFris

Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat deze video niet getoond kan worden. Vink marketing aan in uw cookie-instellingen en ververs deze pagina om de video te tonen.

Bio: een levende bodem, een gezonde natuur!

Bio Mijn Natuur

Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat deze video niet getoond kan worden. Vink marketing aan in uw cookie-instellingen en ververs deze pagina om de video te tonen.

Van gangbare zeugen naar biologische vleesvarkens - www.pigbusiness.nl

Agrio TV

Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat deze video niet getoond kan worden. Vink marketing aan in uw cookie-instellingen en ververs deze pagina om de video te tonen.