Blauwtong is een virusziekte die voornamelijk voorkomt bij schapen. De ziekte is vernoemd naar de blauwe tong die dieren kunnen krijgen. Naast schapen kunnen ook rundvee, geiten, dromedarissen, buffels en wilde herkauwers besmet worden met het blauwtongvirus (Bron: Wikipedia).
Dossier
Blauwtong
Blauwtong is een door insecten overdraagbare virusziekte. Knutten (kleine bijtende vliegjes) brengen blauwtong over op schapen, geiten en runderen. Dankzij vaccinaties is Nederland sinds 2012 ruim 10 jaar vrij geweest van blauwtong. Sinds September 2023 is er weer een golf van blauwtong in Nederland.
Begin hier
Wat is blauwtong?
Verspreiding
Het virus heeft knutten nodig om zich te kunnen verspreiden. Zodra een knut (Culicoides sp.) een besmet dier heeft gestoken, wordt de knut drager en verspreider van het virus. Een besmette knut is na twee weken voldoende sterk om andere dieren te besmetten. Ook de eieren van de knutten kunnen besmet zijn. Hierdoor is de ziekte lastig te bestrijden. Knutten zijn ook de overdragers van het Schmallenbergvirus dat bij schapen, geiten en runderen voorkomt.
Gevolgen
Bij runderen zijn de gevolgen van blauwtong meestal minder ernstig dan bij schapen. In 2006 besmette het virus voornamelijk runderen, terwijl in 2007 veel meer schapen zijn besmet. Er overleden dan ook duidelijk meer schapen in 2007, zo meldde Rendac (destructiebedrijf voor dieren). Sinds begin september 2023 is er weer een grote uitbraak met veel dode dieren tot gevolg. Welke impact het blauwtongvirus heeft op de vruchtbaarheid en dracht is nog onbekend.
Vaccinatie
Een medicijn voor blauwtong bestaat niet, maar het eerste vaccin tegen blauwtongvirus type 3 (BTV3) is goedgekeurd door demissionair landbouwminister Piet Adema. Van het vaccin zijn binnen enkele dagen tot een week 1 miljoen doses beschikbaar en twee weken later nog eens 1 miljoen doses. Dierenwelzijnsproblemen door uitbraken van BTV3 kunnen daarmee voorkomen worden.
In de praktijk blijkt dat het percentage dieren dat ziek wordt nog vrij hoog is. In het najaar van 2023 was dat 16,7 procent en in 2024 is dat 9,8 procent. Er is wel een groot verschil in sterfgevallen. In 2023 was de sterfte van zieke dieren 71,4 procent, nu is dat 10 procent. Dit kan in de loop van het jaar nog wel veranderen. In dit webinar vertellen dierenartsen Margit Groenevelt en Reinard Everts van de Schapendokter hier meer over.
Voorkomen en genezing
Doordat blauwtong wordt overgedragen door knutten is het lastig om besmetting te voorkomen. Wel zijn er maatregelen zoals goede ventitlatie en het opstallen van dieren rondom schemering die in de praktijk effectief gebleken zijn.
Symptomen kunnen worden bestrijdt met pijnstillers, ontstekingsremmers en natuurlijke middelen. In de wiki Kruiden voor landbouwhuisdieren vind je meer informatie over pijnbestrijding om gezondheid van dieren te ondersteunen.
Geschiedenis van blauwtong
In augustus 2006 dook het blauwtongvirus voor het eerst op bij een bedrijf in het Limburgse Nuth. Tot dan toe kwam het virus alleen voor in Afrika en Zuid-Europa. Het virus wordt overgebracht door knutten (muggen). Deze knutten bleken de Nederlandse winter te kunnen overleven. Het is mogelijk dat de zachte winter van 2006/2007 een rol heeft gespeeld. Het virus heeft zich daarna over heel Nederland verspreid.
Er zijn vaccins ontwikkeld om dieren te vaccineren. Het vaccineren vindt doorgaans plaats in het voorjaar. In 2009 heeft dit er toe geleid dat er geen nieuwe besmettingen meer zijn vastgesteld in Nederland. Sinds februari 2012 is Nederland officieel vrij van blauwtong.
In 2015 is er in Frankrijk, Zwitserland en een deel van Duitsland weer Blauwtong aangetoond. Hierdoor is er de afgelopen jaren weer extra toezicht. Ook in België is in 2019 op verschillende bedrijven weer Blauwtong gesignaleerd.
Op verschillende schapenhouderijen in Utrecht en Noord-Holland is begin september 2023 blauwtong vastgesteld. Het is voor het eerst sinds 2009 dat dit virus opduikt in Nederland. Een maand later heeft het virus zich verder verspreid met veel dode dieren tot gevolg.
Half september is geconstateerd dat het gaat om blauwtongvirus type 3 (BTV 3). De sterfte onder de schapen is tot boven de duizend per dag. In Zuid-Afrika is er een vaccin tegen BTV 3, maar dit vaccin mocht aanvankelijk niet gebruikt worden in Nederland vanwege veiligheidsrisico's. In Juli 2024 is dit vaccin versneld goedgekeurd en massaal beschikbaar gesteld.
Video's
WEBINAR | Uitbraak van het blauwtongvirus
LTONederland
Blauwtong bij schapen, wat staat ons dit voorjaar te wachten?
Boerderij
Meer informatie
Groen Kennisnet dossiers
(3)Contact
Reageren op dit dossier, of heb je andere vragen over Blauwtong? Laat een reactie achter of neem contact op.