Bodemverdichting is het samendrukken en vervormen van de bodem door externe krachten, zoals van zware landbouwmachines. Dat gebeurt als er een grotere druk op de bodem wordt uitgeoefend dan deze kan weerstaan. Door het samendrukken van de bodemdeeltjes wordt het volume van poriën kleiner. Poriën in de grond zijn belangrijk voor het doorlaten van water, lucht en plantenwortels.
Dossier
Bodemverdichting
Wat is bodemverdichting?
Hoe zie je en meet je bodemverdichting?
Bodemverdichting kun je in het veld zien en meten. Plasvorming na regen en een slechte ontwikkeling van het gewas kunnen plaatsen aangeven waar de bodem verdicht is. In een profielkuil geven de bodemstructuur, kleur, bodemleven en vocht aanwijzingen over verdichting. Bodemverdichting meten kan op puntlocaties in het veld, maar ook op de schaal van een veld of regio.
Wat zijn de oorzaken van bodemverdichting?
De belangrijkste oorzaak van bodemverdichting is het rijden op de bodem met zware landbouwmachines. Dat gebeurt op akkers en weilanden tijdens ploegen, bemesten, maaien en oogsten. Vooral het rijden over een natte bodem en het ploegen met één wiel in de bouwvoor veroorzaken extra verdichting van de grond en structuurverlies van de bodem.
Waar komt bodemverdichting voor?
Bodemverdichting komt voor in alle grondsoorten in Nederland. Zandgrond is gevoelig voor verdichting omdat poriën tussen grotere korrels kunnen worden opgevuld met kleine korrels en omdat de grond weinig cohesie heeft. Kleigrond is in droge toestand sterker dan een zandgrond, maar in natte toestand kan ze verdicht en vervormd raken. Bij belasting kan een natte veengrond aan de oppervlakte worden vertrapt en versmeerd, waardoor de bodemstructuur wordt vernield. Veengrond is wel veerkrachtig en kan zich herstellen na belasting.
Wat zijn de gevolgen van bodemverdichting?
Bodemverdichting beperkt de groei van plantenwortels en de infiltratie van regenwater. Dat verstoort de groei van gewassen en kan de opbrengst verminderen. Gewassen reageren verschillend op bodemverdichting.
Wat kun je doen om bodemverdichting te voorkomen?
Bodemverdichting kun je voorkomen door niet op natte grond te rijden met landbouwmachines in het voor- en najaar. Een natte bodem is namelijk veel minder sterk dan een droge bodem.
Wat kun je doen om verdichte bodems te herstellen?
Verdichte bodems kunnen gedeeltelijk herstellen door natuurlijke processen, zoals zwellen en krimpen en vriezen en dooien. Natuurlijk herstel van bodemverdichting duurt jarenlang en is niet volledig. Het is vooral van toepassing op kleigronden, want zandgronden herstellen nauwelijks op natuurlijke wijze. Wat kunnen we doen om verdichte bodems te herstellen?
Video's over bodemherstel
Recovery of compacted soils
Wageningen Environmental Research
Herstel van bodemverdichting
Wageningen Environmental Research
Waarom is voorkomen en herstellen van bodemverdichting in de praktijk zo moeilijk?
In de praktijk zijn agrariërs en loonwerkers verantwoordelijk voor het opheffen en voorkomen van bodemverdichting. Maar de economische situatie van de landbouwsector maakt dit moeilijk: de marges op landbouwproducten zijn laag en de prijs voor landbouwgrond is hoog. Door intensivering van de landbouw en hoge arbeidskosten gebruiken landbouwers grotere machines. Oogsten moet vaak onder ongunstige (natte) omstandigheden gebeuren. Hoe moet het dan wel?