Eiwittransitie

Om op een duurzame manier aan de groeiende behoefte naar eiwitten te voldoen is een eiwittransitie nodig. De eiwittransitie beschrijft een verschuiving van de consumptie van dierlijke eiwitten naar (meer) plantaardige en alternatieve eiwitbronnen. De eiwittransitie is een belangrijke peiler in het klimaatakkoord van Parijs. Naar aanleiding van dit akkoord heeft de Nederlandse overheid doelen opgesteld. Het eerste doel is gelijke verdeling van 50% plantaardig en 50% dierlijk eiwitten in 2030. Nog verder in de toekomst streeft de overheid naar een verdeling van 60% plantaardig en 40% dierlijke eiwitten. Dit is niet alleen goed voor het milieu maar draagt ook bij aan een gezonder voedingspatroon.

De eiwittransitie berust in grote lijnen op drie bouwstenen, die samen aangepakt moeten worden voor een succesvolle overgang. 

(1) Circulaire eiwitsystemen: Circulaire productie van eiwitten kan voordelen opleveren op het gebied van duurzaamheid, kostenbesparing en een rechtvaardige verdeling. In een kringloop gaat weinig tot niks verloren en neemt de eiwitvoorraad toe zonder nieuwe hulpbronnen aan te spreken.
(2) Duurzame (alternatieve) eiwitbronnen: Duurzame eiwitsystemen zijn afgestemd op de beschikbaarheid (of schaarste) van de lokale bronnen. Ook wordt er gekeken naar systemen die onafhankelijk van hulpbronnen eiwitten kunnen produceren, met behulp van bijvoorbeeld fermentatie, microalgen of aquatische gewassen.
(3) Een maatschappelijke verschuiving: de eiwittransitie vraagt om een gemeenschappelijke inspanning van verschillende partijen. Samenwerking tussen alle schakels in de voedselketen, boeren, producenten, retailers etc. Daarnaast is het belangrijk om te onderzoeken wat de drijvende krachten achter voedselkeuzes zijn en wat de eiwitbehoeftes zijn op groeps- en zelfs persoonlijk niveau. Voor een succesvolle eiwittransitie is er niet alleen een vermindering van de productie van dierlijk eiwit nodig, maar moeten we met z'n allen ook minder dierlijke eiwitten consumeren.

De groeiende vraag naar (dierlijke) eiwitten zal het milieu alleen maar verder belasten. Dit heeft verschillende redenen, waaronder de vaak lage voerconversies van dieren. De voerconversie beschrijft de efficiëntie waarmee dieren voer omzetten naar voeding voor de mens. Vaak heeft vee veel voer nodig voor het produceren van een bijvoorbeeld één kilo vlees. Voor de productie van dit voer zijn er grote hoeveelheden land, zoet water én kunstmest nodig. Daarnaast is de veeteelt een belangrijke bron van broeikasgasemissies en draagt het bij aan bodemdegradatie en verontreiniging van waterwegen. Door dit alles loopt de stabiliteit van het klimaat, biodiversiteit en kringloop van voedingsstoffen in gevaar. Dit kan grote gevolgen hebben voor toekomstige generaties.  
In het huidige voedselsysteem wordt de meeste schade veroorzaakt door de productie en verdeling van dierlijke eiwitten. De eiwittransitie en een verschuiving naar 60% plantaardige en 40% dierlijke eiwitten kan naar verwachting de milieu impact van het voedselsysteem met 25% verminderen. Daarnaast is er ook innovatie in het voedselproductiesystemen en vermindering van voedselverspilling nodig.

Een circulair eiwitsysteem streeft naar het sluiten van kringlopen, het minimaliseren van verspilling en het zo optimaal mogelijk gebruiken van gebruiken (natuurlijke) hulpbronnen. In deze kringloopbenadering worden eiwitten geproduceerd, hergebruikt en gerecycled. Reststromen of niet voor menselijke geschikte eiwitbronnen kunnen bijvoorbeeld verwerkt worden door micro-organisme, insecten of andere dieren tot wel geschikte eiwitbronnen.

Het voeren van een kringloopsysteem brengt wel nog uitdagingen met zich mee. Circulariteit kan zorgen voor verhoogde risico's op het gebied van voedselveiligheid. Door het gebruik van reststromen kunnen er ongewenste stoffen of verontreiniging in voedsel terecht komen. Grondige controle is daarom nodig voor het gebruik van reststromen. Op dit moment kan regelgeving hierdoor dus nog beperkingen opleggen aan het doorvoeren van een kringloop.