Dossier

Kennistransfer plantgezondheid

De Nederlandse land- en tuinbouw is wereldwijd toonaangevend. Tegelijkertijd staat de sector voor een aantal grote uitdagingen: behoud van natuurlijke hulpbronnen, herstel van de biodiversiteit, het tegengaan van (de gevolgen van) klimaatverandering, en een steeds smaller wordend middelenpakket. Plantgezondheid vervult in deze uitdagingen een sleutelrol.

Bron foto: shameersrk, Pixabay (Pixabay License)

Er is een transitie nodig naar weerbare planten en teeltsystemen, waarin ziekten en plagen veel minder kansen krijgen, land- en tuinbouw in verbinding staan met natuur, en emissies nagenoeg worden voorkomen. Een rendabele bedrijfsvoering met perspectief voor nieuwe generaties boeren en tuinders is de basis waarop deze transitie dient te worden gerealiseerd.

Deze transitie gaat niet vanzelf. Samenwerking en uitwisseling tussen sectoren onderling, en tussen onderzoekers en agrarisch ondernemers en hun teeltadviseurs draagt bij aan deze transitie. In dit Kennis op Maat project wordt bestaande kennis op het gebied van biostimulanten, biodiversiteit en geintegreerde gewasbescherming vertaald naar praktijkrijpe kennisproducten, zoals adviezen, best practices, brochures, trainingsmaterialen en empirische onderbouwingen.

Biodiversiteit betekent letterlijk de verscheidenheid van leven. Het omvat de verscheidenheid aan ecosystemen, de verscheidenheid aan soorten binnen een ecosysteem en de genetische variatie binnen een soort. Behoud en herstel van biodiversiteit is een belangrijk item op de politieke agenda. Naast natuurgebieden zijn ook agrarische gebieden in dit proces van essentieel belang.

Functionele biodiversiteit ligt met een vitaal bodemleven, goede bestuiving en biologische plaagbestrijding aan de basis van duurzame land- en tuinbouwsystemen. Door slim gebruik te maken van biodiversiteit en door optimale landschappelijke inrichting kunnen land- en tuinbouwgebieden als schakel tussen andere ecosystemen een belangrijke rol spelen.

Maatregelen ter bevordering van (functionele) biodiversiteit vragen altijd om een goede inpassing in het productiesysteem. Basiskennis over de onderliggende processen en hun interactie helpt om hierbij tot goede afwegingen te komen.

Voor de sectoren fruitteelt, akkerbouw en glastuinbouw word de beschikbare kennis over een aantal maatregelen in de vorm van factsheets toegankelijk gemaakt. Per onderwerp worden de mogelijkheden voor toepassing in de praktijk met studiegroepen toegankelijk gemaakt.

Veel boeren en tuinders hebben belangstelling om gebruik te maken van biostimulanten om hun gewas een steuntje in de rug te geven. Biostimulanten zijn van microbiële of niet- microbiële oorsprong en kunnen diverse processen in bodem en plant gunstig beïnvloeden waardoor zij bijdragen aan het verbeteren van bijvoorbeeld de groei, wortelontwikkeling, zetting of rijping of de weerbaarheid van het gewas verhogen tegen diverse stressfactoren.

Er is op dit moment veel onduidelijkheid bij gebruikers over de werkingsmechanismen en de effectiviteit van de diverse biostimulanten. Binnen dit onderdeel van het project Kennis op Maat maken we de beschikbare kennis toegankelijk voor de gebruikers. Een belangrijke stap hierin is het opzetten van een database van biostimulanten die verkrijgbaar zijn op de Nederlandse markt.

Voor alle producten wordt aangegeven wat voor soort middel het betreft en wat de mogelijk werking is. In een achtergrondrapport wordt dieper ingegaan op de verschillende type biostimulanten en hun werkingsmechanismen.

Tevens wordt daarbij aandacht besteed aan de onzekerheden en de beperkingen van het gebruik van deze producten. Deze kennis moet er toe bijdragen dat gebruikers een beter keuze kunnen maken voor de te gebruiken biostimulanten en de toepassingswijze.

Geïntegreerde gewasbescherming via een integrale aanpak is het logische antwoord op de wens om te komen tot weerbare teeltsystemen. Deze integrale aanpak omvat de totale bedrijfsvoering, van grondbewerking tot directe bestrijding.

Een volledig geïntegreerde aanpak is gestoeld op:

Diversiteit in ruimte en tijd (gewasrotatie, strokenteelt, groenbemesters)
Weerbare rassen, resistente en tolerante rassen
Bodem en substraat: bemesting, bodembewerkingen, waterbeheer, organische stof
Monitoring van ziekten, plagen en onkruiden voor waarnemen in het seizoen en voor evaluatie na het seizoen.
Gerichte beheersing van ziekten, plagen en onkruiden in tijd en ruimte op basis van beslissingsondersteunende systemen.

Binnen dit onderdeel van KoM maken we de beschikbare kennis op het gebied van ziekten, plagen en onkruiden door een integrale aanpak beschikbaar. Hiertoe worden twee tools ontwikkeld: een plantgezondheidstool voor de glastuinbouw en een gezondgewastool voor de open teelten. Met deze tools wordt een geïnformeerde keuze voor de aanpak van voorkomende ziekten, plagen en gewassen mogelijk. Daarnaast worden voor deze bouwstenen factsheets ontwikkeld.

Met deze online tool kunnen akkerbouwers en adviseurs eenvoudig zien welke bodemmaatregelen effectief zijn tegen bepaalde bodempathogenen. Kennis uit een dik onderzoeksrapport komt samen in één schema op maat.

De Gezondgewastool komt voort uit de PPS Beter Bodembeheer en is gefinancierd door BO Akkerbouw en TKI Agri & Food. De tool draagt bij aan het Actieplan Plantgezondheid. Wageningen University & Research ontwikkelde deze op basis van informatie uit het rapport ‘Beheersing van bodempathogenen via bodemgezondheidsmaatregelen’ van Aad Termorshuizen, Leendert Molendijk en Joeke Postma. Raadpleeg het rapport hier.

Molendijk is blij met het resultaat. “De tool brengt een rapport van honderd pagina’s over bodempathogenen terug tot één schema op maat, waarmee de akkerbouwer direct aan de slag kan. De tool is op dezelfde manier opgebouwd als het veel gebruikte aaltjesschema. De bedoeling is de tool later uit te breiden met bodeminsecten.”

Zo werkt de tool

De tool werkt eenvoudig. Voor de aaltjes, bodemschimmels en bacteriën die de akkerbouwer of adviseur kiest, geeft het schema aan of de bodemmaatregel bewezen effectief (groen), perspectiefvol (geel), niet effectief (paars) of onbekend (wit) is. Maatregelen die de teler kan nemen zijn onder meer biologische bestrijding, groenbemesters, inundatie, grondbewerking en vruchtwisseling. Bij de gekleurde vakjes kan de gebruiker doorklikken op relevante achtergrondinformatie. De nadruk ligt op de gewassen aardappelen, cichorei, granen, kool- en raapzaad, peen, peulvruchten, suikerbiet en ui.

Raadpleeg de tool hier: https://maatregelen.gezondgewastool.nl/

Laatst bijgewerkt

Dit dossier is het laatst bijgewerkt op: 24 februari 2023

Contact

Reageren op dit dossier, of heb je andere vragen over Kennistransfer plantgezondheid? Laat een reactie achter of neem contact op.