Bijengezondheid

Het lectoraat Bijengezondheid is in gesteld voor een periode van 6 jaar (2015-2021) en zet zich in voor het welzijn van alle bijensoorten in Nederland. In nationale en internationale samenwerkingsverbanden wordt onderzoek gedaan naar imkerpraktijk en de varroamijt, en de problemen voor alle bijen, bestuivers en insecten in het algemeen in het landschap. De verbindende rol van lectoren tussen NGO’s, onderzoeksinstellingen, terrein beherende instanties, imkerverenigingen en de agrarische sector staat hierbij centraal. Van Hall Larenstein ondertekende op 22 januari 2018 de Nationale Bijenstrategie en is daarmee ook partner.

Over de lector

Frens Pries is gepromoveerd aan de Rijksuniversiteit Groningen op een moleculair-biologische analyse van een bacterieel enzym dat milieuverontreinigende stoffen kan afbreken. Daarna heeft hij als post-doc onderzoeker veel ervaring opgedaan met onderzoek aan virussen. In 2001 werd hij docent Biochemie bij de Life Sciences & Chemistry Hogeschool Alkmaar, later onderdeel van de Hogeschool Inholland. Sinds 2013 houdt hij zich bezig met bijengezondheid, vanuit de virussen van bijen, met genetica van honingbijen en toxische stoffen in bijenproducten zoals honing en was. Hij werkt daarbij samen met bedrijven, zaadveredelaars, stichtingen en imkerverenigingen. Frens Pries is sinds 1 januari 2019 ook lector ‘Duurzame bestuiving van gewassen’ bij Inholland.

Lectoraat Bijengezondheid

Bijen zijn enorm belangrijk in (agro)ecosystemen voor de de bestuiving van gewassen en wilden planten. Veel mensen denken bij het woord 'bij' aan de vernuftige honingbij, die naast dat hij honing produceert ook goed ingezet kan worden als bestuiver bij bijvoorbeeld de fruitteelt, of in de zaadproductie. Maar er zijn nog zo veel meer bijensoorten die snel over het hoofd gezien worden, maar net zo belangrijk zijn. Hommels bijvoorbeeld, zijn in de vrije natuur belangrijke bestuivers, maar kunnen ook goed in kassen ingezet worden bij de productie van tomaten. Daarnaast kent Nederland nog honderden solitaire bijensoorten die samen met hommels en honingbijen voor de bestuiving van een heleboel planten soorten zorgen, en daarmee enorm belangrijk zijn voor het behoud van de biodiversiteit.

Missie

Dat honingbijen honing produceren is bekend, maar dat maakt dit vernuftige insect nog niet tot de nummer drie van belangrijke landbouwdieren. Haar rol als bestuiver van veel belangrijke gewassen en wilde planten maakt dat ze onmisbaar is in (agro) ecosystemen en gesloten teeltsystemen. Hommels en solitaire bijen zijn complementair in het leveren van deze ecosysteemdienst. Het lectoraat bijengezondheid zet zich in voor het welzijn van alle bijen; honingbijen, hommels, en solitaire bijen. (Bron: The Buzz about Bees, J Tautz and H Heilmann, Springer, Heidelberg 2008)

Doel

Het doel van het lectoraat Bijengezondheid is tweeledig:

• Het professionaliseren en innoveren van de bijenhouderij.
• Het verbeteren van habitat voor alle bijensoorten, met name door het bevorderen van drachtplanten en door een bijvriendelijk groenbeheer te stimuleren.

Projecten

• Interreg B-RAP: een project in de Eems Dollard Regio waarbij Universiteit Oldenburg en Van Hall Larenstein i.s.m. het Nederlands Centrum Bijenonderzoek, Ökowerk Emden en IMME Bourtanger Moor voor het eerst gaan samenwerken met een uniek Citizen Science project.
• RAAK-PRO Varroa: de gezondheid van bijen staat wereldwijd onder druk. Dit is niet alleen een ecologisch probleem, maar ook een potentieel gevaar voor de productie van (voedings)gewassen: bijen spelen een essentiële rol in de bestuiving. Door selectie varroa resistente bijen creëren, waarmee ook weerstand van bijenvolk tegen andere pathogenen verhoogd wordt.
• Samen voor bijen: doel is om ontbrekende kennis te ontwikkelen en kennis te verspreiden over het versterken van de biodiversiteit ten gunste van (wilde) bestuivers.

Kenniskring

Binnen de organisatie van de Hogeschool wordt samengewerkt met andere lectoraten, onder andere Weidevogels, Duurzame Melkveehouderij, Food, Health and Safety en Stadslandbouw als stedelijke ontwerpopgave.

Binnen het lectoraat zijn diverse mensen actief. Hieronder een overzicht van enkele van deze actieve medewerkers:

• Marcel Rekers - Van Hall Larenstein Leeuwarden
• Truus Rigter - Van Hall Larenstein Leeuwarden
• Miriam Velter - Nordwin
• Wim van Grasstek - BD-imkers
• Karin van Dueren den Hollander - HAS
• Linda Abbing - Helicon

Associate lectoraat ‘Bijen en biodiversiteit’

Het gaat niet alleen slecht met de (honing)bijen, maar er is een algemene massale achteruitgang van alle (bestuivende) insecten. Dat vraagt om een bredere aanpak. Door het onderzoek binnen het lectoraat Bijengezondheid te verbreden met dit associate lectoraat kan Van Hall Larenstein zich nu ook meer richten op het verbeteren van het landschap voor alle insecten, inclusief bijen en honingbijen.

Over de associate lector

Arjen Strijkstra is gepromoveerd Bioloog en heeft lang gewerkt aan gedragsbiologie van allerlei soorten dieren, waaronder ook mensen. Arjen is naast associate lector ook docent Wildlife Management bij de opleiding Diermanagement van hogeschool Van Hall Larenstein. Samen met studenten doet hij daarin onderzoek naar wilde bijen en honingbijen, en ook hun relatie met de mens. Voor Arjen is ‘bijen’ een breed interesseveld, variërend van de bijenhouderspraktijk en awareness van mensen, maar vooral het insectenvriendelijker maken van stedelijk en agrarisch landschap.

(Bron foto: Shutterstock)