140 ton medicijnresten in oppervlaktewater

Nederlanders gebruiken veel medicijnen. Het totale gebruik van geneesmiddelen, die iets meer dan 2000 verschillende actieve stoffen bevatten, wordt door het RIVM geschat op ongeveer 3,5 miljoen kilogram per jaar. Daarvan komt naar schatting 140 ton aan geneesmiddelresten via de rioolwaterzuivering in het oppervlaktewater terecht, zo blijkt uit het rapport 'Geneesmiddelen en waterkwaliteit' en de bijbehorende brochure van het RIVM.

Zorg

Van de 2000 stoffen zijn er in 2014 door waterbeheerders 80 gemonitord. Van vijf stoffen vonden ze concentraties die hoger zijn dan wat veilig is voor waterorganismen. Het gaat om pijnstillers (diclofenac), antibiotica (azythromycine, clarithromycine en sulfamethoxazol) en een anti-epilepticum (carbamazepine).

Dat de veilige concentratie wordt overschreden voor een aantal geneesmiddelen, baart zorg. Want medicijnen zijn biologisch actieve stoffen die effecten kunnen hebben op waterorganismen. De brochure meldt dat pijnstillers weefselschade kunnen veroorzaken bij vissen, anticonceptiemiddelen kunnen zorgen voor geslachtsverandering bij vissen en door antipsychotica kan het gedrag van kleine waterkreeftjes en vissen veranderen.

Emissie

Er zijn meer biologisch actieve stoffen zoals chemische bestrijdingsmiddelen, die ook in het oppervlaktewater worden aangetroffen, of industriële chemicaliën. Maar de emissie naar water van bestrijdingsmiddelen ligt met ongeveer 17 ton een stuk lager. De emissie van industriële chemicaliën is ongeveer 1600 ton. De trend is dat de emissie van industriële chemicaliën en van bestrijdingsmiddelen daalt, terwijl die van geneesmiddelen toeneemt. Door vergrijzing van de bevolking neemt het medicijngebruik immers toe.

Diergeneesmiddelen

Ook diergeneesmiddelen, vooral antibiotica, kunnen in het oppervlaktewater terecht komen. Het gebruik van antibiotica als diergeneesmiddel is circa 200 ton per jaar. Er zijn ongeveer 26 verschillende werkzame stoffen toegelaten als diergeneesmiddel, blijkt uit het Stowa rapport 'Diergeneesmiddelen en waterkwaliteit'. Veel van die stoffen zullen via de mest in de bodem terechtkomen, waarvan een deel uitspoelt naar het oppervlaktewater en grondwater. Sloten langs akkers ontvangen diergeneesmiddelen die uitspoelen uit de bodem. Maar het onderzoeksrapport laat zien dat er onvoldoende gegevens zijn om uitspraken te doen over de bijdrage van restanten van diergeneesmiddelen aan de verontreiniging.

Veilig

Ondanks deze cijfers is het drinkwater in Nederland toch veilig, schrijft de brochure: 'Het drinkwater in Nederland voldoet aan de kwaliteitseisen die er zijn gesteld door de wetgever. Het Nederlandse kraanwater behoort tot ‘de top’ van de wereld mede doordat het intensief wordt gezuiverd. De concentratie van de geneesmiddelrestanten is zo laag dat het drinkwater veilig is.'

(Bron foto: Shutterstock)