Impact oorlog Oekraïne op Nederlandse veehouderij, akkerbouw en aanverwante sectoren

Wageningen Economic Research publiceert een rapport waarin uitgebreid wordt beschreven wat de gevolgen van de oorlog in Oekraïne zijn voor landbouw en visserij. Alle sectoren komen aan bod in het rapport. In dit artikel beschrijven we de gevolgen voor de veehouderij, akkerbouw en hun aanleverende en afnemende bedrijven.

Voedselzekerheid Nederland niet in gevaar

Het rapport stelt als algemene conclusie dat de voedselzekerheid in Nederland niet in gevaar komt. Elders in de wereld kan dit wel het geval zijn, vooral in landen die sterk afhankelijk zijn van de graanimporten uit Rusland en Oekraïne.

Hogere energieprijs raakt alle sectoren

In alle sectoren binnen de landbouw zijn de gevolgen van de hoge energieprijzen te merken. Door duurdere energie stijgen prijzen van diesel, gas, elektra, gewasbeschermingsmiddelen, voer, kunstmest etcetera. Dit betekent dat de druk op het inkomen van individuele ondernemers verder oploopt.

Ook de toeleverende en de verwerkende industrie heeft te maken met de duurdere energie, waardoor hogere prijzen kunnen worden berekend aan de afnemende bedrijven. Tot nu toe zien we een aarzeling bij retailers om consumentenprijzen te verhogen, waardoor er meer prijsdruk op de rest van de keten komt te staan.

Beschikbaarheid kunstmest problematisch

De Nederlandse kunstmestindustrie gebruikt veel energie en heeft daarom last van de duurdere energie. Vanwege de stijgende energiekosten heeft een aantal kunstmestproducenten binnen de EU de productie van kunstmest al afgeschaald.

De verwachting is dat de beschikbaarheid van kunstmest beperkt blijft en dat de prijs hoog is. Door dat laatste kunnen productiekosten en mogelijk voedselprijzen gaan stijgen. Daarnaast spreken de onderzoekers de mogelijkheid uit dat de huidige kunstmestprijzen kunnen leiden tot minder gebruik van kunstmest. Hierdoor kunnen de opbrengsten in het komende oogstseizoen lager zijn.

Tekort aan zonnebloemolie, eiwitgewassen en granen

Nederland is voor zonnebloemolie, eiwitgewassen en granen afhankelijk van invoer. Invoer van granen voor voedselproductie vindt niet plaats vanuit Oekraïne, maar dat geldt wel voor zonnebloemolie. Het wegvallen van deze import is een vrij acuut knelpunt voor de mengvoederindustrie.

De veevoerindustrie heeft een acuut groot probleem met eiwitrijke grondstoffen, zoals bonen, erwten en linzen. Binnen enkele weken zullen er alternatieven moeten zijn van buiten de EU. De verwachting is dat deze grondstoffen dan uit Noord- en Zuid-Amerika komen. Dat levert weer andere problemen op: het verschepen duurt lang. En de onderzoekers verwachten belemmeringen op het gebied van MRL’s (Maximale Residu Limiet) en GMO (Genetically Modified Organism), waardoor grondstoffen niet eens de EU binnen mogen komen.

Specifiek is er een knelpunt te verwachten bij GMO-vrij veevoergrondstoffen. Voor deze grondstoffen is Oekraïne een belangrijk herkomstland. Vervanging van deze grondstoffen is niet snel te regelen. Dit leidt tot hogere voerkosten en mogelijke tekorten.

Tekort aan biologische veevoergrondstoffen

Oekraïne is een belangrijk herkomstland voor biologische veevoergrondstoffen. Een tekort aan deze grondstoffen is daarom reëel en raakt zowel de biologische melkveehouderij, varkenshouderij als pluimveehouderij. Als er geen biologisch veevoer meer te verkrijgen is, lopen deze bedrijven de meerprijs voor hun biologische producten mis.

Voor de biologische pluimveehouderij is er een acuut probleem door het gebrek aan zonnepitschilfers. Zonnepitschilfers zijn in biologisch pluimveevoer een belangrijke eiwitdrager.

Mogelijk blijven pootaardappelen liggen

De oorlog beïnvloedt de levering van aardappelpootgoed naar Rusland en Oekraïne. De verwachting is dat deze volledig stopt of kleiner en duurder zal worden. De Nederlandse aardappelhandelshuizen blijven mogelijk met een deel van hun product zitten, waardoor wellicht de uitbetaling aan de pootaardappeltelers lager uitvalt.

Leegstand in varkenshouderijen pluimveehouderij?

De knelpunten in de varkenshouderij en pluimveehouderij worden vooral veroorzaak door stijgende prijzen voor energie en voer. Wat precies het effect zal zijn op het inkomen van varkenshouders is op dit moment onduidelijk, doordat de opbrengstprijzen op dit moment ook stijgen. Er ontbreekt een verwachting over de ontwikkeling van de opbrengstprijzen.

Op termijn kan leegdraaien een optie zijn voor varkenshouders en daarmee een daling in de productie. De onderzoekers verwachten dit in andere EU-landen maar niet in Nederland. Leegdraaien is hier nauwelijks een optie door de hoge vaste lasten.

Daarentegen verwachten de onderzoeker dat leegstand in de Nederlandse pluimveehouderij kan plaatsvinden. Door de stijgende prijzen van voer en energie kan dit een optie zijn voor vleeskuikenhouders die produceren voor de export. Gevolg is een lagere productie en minder export.