Stappen voorwaarts in energiezuinige teelt van perkplanten

Energiezuinig telen en tegelijk een optimale productie halen; dat is de uitdaging binnen Het Nieuwe Telen. Daarbij wordt gebruik gemaakt van natuurkundige kennis om de teelt optimaal te sturen in onder meer temperatuur, vocht, CO₂-dosering, licht en schermen. Door het groeiklimaat stabiel te houden, kunnen glastuinders de teelt nog verder optimaliseren. In een gelijkmatiger klimaat kan veiliger geteeld worden bij hogere relatieve vochtigheid (RV) met een lager energieverbruik. Het risico op condensatie in het gewas en op teeltproblemen neemt af.  

Het warmteverbruik in de perkplantenteelt is groot door verlies van warmte aan de buitenkant van de kas en door warmte die nodig is voor de gewasverdamping. Om het verlies van warmte aan de buitenkant te verminderen, zoeken telers een compromis tussen isoleren en licht doorlaten. Isoleren in bestaande kassen gebeurt vaak met beweegbare energieschermen.  

Aandacht voor vocht 

De eerste stap naar de fossielvrije teelt van perkplanten is de kas beter isoleren met een energiescherm, blijkt uit onderzoek van onder andere Delphy. Het meer gesloten houden van de schermen vraagt wel extra aandacht van de teler voor het beheersen van het vocht. Door het bijmengen van drogere buitenlucht kunnen de schermen en ramen nog beter gesloten blijven en kan er met een minimale inzet van warmte geteeld worden. 

Juist omdat perkplanten bij relatief lage temperaturen gedurende de etmalen worden geteeld, zijn er grote stappen te maken richting een duurzame en fossielvrije teelt. Daarbij bestaat de mogelijkheid om de warmtevraag in te vullen met het gebruik van laagwaardige warmte binnen een groot verwarmingsoppervlak. 

Demonstratie 

Bij de teelt van perkplanten komt het warmtegebruik gemiddeld uit op 21,5 m³ per vierkante meter per jaar, becijferde de onderzoekers. In de periode tussen januari 2020 en januari 2021 is bij Delphy Improvement Centre een demonstratieteelt opgezet in een kasafdeling van 168 m² waarin het warmtegebruik is teruggebracht naar 0,82 m³/m² . Dit lage gebruik is gerealiseerd door het intensief inzetten van twee isolerende schermen.  

De temperatuurgrenzen werden ruim ingesteld: in de nacht kon het hierdoor verder afkoelen en tijdens de dag werd de warmte van de zon gebruikt om de gewenste etmaaltemperatuur te realiseren. De onderzoekers hebben daarbij optimaal gebruik gemaakt van de buitenomstandigheden.  

In de winter 

In de winterperiode is met deze strategie de warmtevraag bijna volledig ingevuld met de warmte die vrijkwam vanuit de LED-belichting. Het spectrum aan het gebruikte licht had een samenstelling van 20% blauw, 5% groen en 75% rood licht. De LED-belichting is gedurende de teelt voor 2875 uur ingezet. Dit komt neer op een elektra input van 168 kWh/m² . Hiervan is 70 kWh omgezet in convectie warmte, wat neerkomt op 7.16 m³/m² aardgasequivalent.  

De perkplantenteelt is complex, omdat er sterk wisselende gewassen worden geteeld onder verschillende omstandigheden. Kennis over de relatie tussen klimaatcondities en plantfysiologische processen is daarom van belang. Daarnaast is er in de teelt gebruik gemaakt van de luchtbehandelingskast. Conclusie is dat in de teelt grotendeels elektra is gebruikt om de gewenste teeltomstandigheden te realiseren in plaats van gas.  

Zonder groeiregulatoren 

In de demonstratieteelt zijn zes opeenvolgende teelten uitgevoerd die representatief zijn voor de perkplantensector: Petunia, Calibrichoa, Geranium, Cyclamen, Poinsettia en Obconica. Naast een energiezuinige teeltstrategie was de doelstelling in het onderzoek om te telen zonder de inzet van groeiregulatoren, maar door sturing met het lichtspectrum.  

In vier van de zes teelten is het gelukt om een plant te creëren die ten minste zo compact was als een vergelijkbare teelt in de praktijk - Petunia, Calibrachoa, Cyclamen en Obconica -. Daarnaast is bij drie van deze vier teelten ook een versnelling gerealiseerd.  

Innovatieprogramma 

Het onderzoek naar de fossielvrije teelt vindt plaats binnen het innovatieprogramma Kas als Energiebron. Glastuinbouw Nederland en het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit trekken samen op om energie te besparen en alternatieve energiebronnen in te zetten voor de glastuinbouw. Het gaat ondermeer om bio-energie, zonlicht, LED en geothermie.  

Tal van onderzoeken lopen om te telen onder LED-belichting en om te besparen op CO₂ voor de teelt. Ook wordt samen met ondernemers gekeken hoe de glastuinbouw in 2050 fossielvrij én economisch rendabel kan zijn. Het onderzoek naar de fossielvrije teelt van perkplanten krijgt een vervolg.