Als problemen zich opstapelen voor boeren

Hogenkamp is al ruim tien jaar agrarisch coach. Ze groeide zelf op tussen de melkkoeien en varkens op een gemengd bedrijf. Ze heeft tal van keren gemerkt dat bij boeren op persoonlijke problemen een taboe rust. Inmiddels keert het tij, ziet haar collega Didi Stoltenberg. “In het begin vinden boeren het nog wel spannend om een coach in de arm te nemen. Maar na afloop van een traject zijn ze zo blij dat ze er aan iedereen over willen vertellen.”

Op jaarbasis melden zich inmiddels zo’n vierhonderd agrariërs bij Hogenkamp voor begeleiding. Het team telt naast coaches ook trainers, mediators en psychologen verspreid over Nederland. “De een is meer gespecialiseerd in ziektebeelden, de ander weet veel van familieconflicten en een derde is goed in loopbaancoaching”, zegt Hogenkamp in gesprek met Veeteelt. “We zijn thuis in de sector. We kennen de 24-uursmentaliteit, de druk die de maatschappij op de sector legt, en we snappen dat het bij een eerste snee niet over een boterham gaat.” 

Doorbreken van patronen 

Boeren en tuinders kunnen in een vicieuze cirkel raken, aldus Hogenkamp. “Als het financieel lastig gaat, doen boeren bijvoorbeeld minder slimme investeringen, gaan de technische resultaten achteruit en dat heeft ook weer gevolgen in het voorhuis. Ze reageren hun frustratie af op hun partner, hun ouders en zo verder. Bij coaching draait het dan om het doorbreken van die patronen en het herkennen van de gevolgen van het eigen gedrag.” 

Agrariërs kloppen ook aan om te sparren over de ontwikkeling van hun bedrijf. “Ze voelen zich vaak eenzaam in hun rol als eindverantwoordelijke'', vertelt Stoltenberg tegenover het vakblad. “Met hun partner willen ze het niet steeds over het bedrijf hebben, met hun werknemers hebben ze toch een andere relatie, en erfbetreders komen toch vaak met een ander doel. En dus komen agrariërs bij ons om te klankborden. Ons vak is om de juiste vragen te stellen, zodat zij hun antwoorden kunnen aanscherpen.” 

Een metafoor die de coaches in de praktijk vaak gebruiken, is een stoel met vier poten. “Die vier poten vergelijk ik vaak met gezondheid, werk, relatie en wonen’, zegt Hogenkamp. “Die moet je niet alle vier tegelijk aan het wankelen brengen. Als je relatieproblemen hebt, ga dan niet tegelijk de koers van je bedrijf veranderen, bijvoorbeeld.”  

Anoniem contact 

Sinds maart 2023 is de website Taboer in de lucht voor boeren en tuinders met mentale problemen. Dit is een initiatief van LTO Noord en stichting Zorg om Boer en Tuinder om ‘het taboe te doorbreken dat rust op de zachte kant van het agrarisch ondernemerschap’. “We laten zien dat je niet alleen bent met je zorgen”, zegt LTO Noord-bestuurder Fije Visscher over de hulplijn. “Samen praten over technische en economische resultaten is geen probleem, maar mentale zorgen bespreekbaar maken is een ander verhaal. Daarom is deze campagne in deze onzekere tijd voor veel boeren en tuinders zo belangrijk. Stap over de schaamte heen en zoek tijdig hulp.”

Via de hulplijn nemen wekelijks gemiddeld drie tot vier agrariërs contact op voor een gesprek. De website telt wekelijks duizend bezoekers. Het contact is anoniem. Medewerkers uit de agrarische sector luisteren en verwijzen indien nodig door. Voor inzicht in de hulpverlening is bovendien de Agro-zorgnetwerkkaart ontwikkeld.

Verdriet en frustratie 

Agrarisch ondernemers voelen de toenemende druk vanuit de overheid en maatschappij, stellen de initiatiefnemers van Taboer. De stijgende kosten en het missen van toekomstperspectief versterken gevoelens van onzekerheid, verdriet en frustratie bij veel boeren en hun gezinnen. Al jaren staat de agrarische sector in de top drie van sectoren met de meeste zelfdodingen. Uit cijfers van hulplijn 113 blijkt dat jaarlijks tussen de twintig en dertig mensen in de agrarische sector hun leven beëindigen.  

Denk jij aan zelfdoding? Neem 24/7 gratis en anoniem contact op met 113 Zelfmoordpreventie via 0800-0113 of chat op 113.nl. 

De gratis TABOER-lijn is op werkdagen bereikbaar van 8.30 tot 16.30 uur, via 088-8886608.