Alternatieve eiwitbronnen voor varkens, koeien en kippen

Op jaarbasis importeert Nederland een slordige 1800 kiloton sojaproducten met daarin ongeveer 720 kiloton eiwit bestemd voor veevoer. In het rapport ‘Analyse van potenties van extra eiwitproductie in Nederland via teelt, reststromen en andere bronnen’ kijken onderzoekers naar nieuwe eiwitbronnen voor veevoer en naar eiwitbronnen die direct voor humane consumpties ingezet zouden kunnen worden. 

De onderzoekers verrekenen in de studie voedereiwitten met voedseleiwitten: de inschatting is dat 1 kilo plantaardig voedseleiwit 5 kilo veevoedereiwit verdringt. Het aanboren van nieuwe eiwitbronnen kan volgens de studie verschillende doelen dienen, zoals verhoging van voedingswaarde voor mens of dier, het verbeteren van inzetbaarheid voor voeding of veevoer, de ontwikkeling van een niche-product of verhoging van het bulk productiepotentieel.  

Voorjaarsgras persen 

Een van de routes is het opwaarderen van huidige eiwitbronnen zoals voorjaarsgras. Door raffinage toe te passen kunnen varkens en kippen de eiwitten efficiënter benutten. Bij grasraffinage wordt het geoogste gras uitgeperst. Er ontstaan dan twee producten: vezels en een nutriëntenrijk sap. Uit het sap kunnen eiwitten verkregen worden.  Als 1 procent van het gras geraffineerd wordt, zou volgens de wetenschappers 15 kiloton minder sojaschroot nodig zijn.  

Voor koeien kunnen volgens de studie de ruweiwitgehaltes van 165 naar 155 gram per kilo voer verlaagd worden, met nauwelijks effect op de melkproductie. Met deze maatregel zou 300 kiloton minder sojaschroot nodig zijn. Aanpassingen in het voeren van melkvee liggen politiek gevoelig. Toenmalig LNV-minister Schouten heeft eerder een voorgenomen voermaatregel ingetrokken om eiwit in krachtvoer te verlagen. Het doel was om daarmee de stikstofuitstoot van de melkveehouderij te verlagen. 

Benut reststromen 

De inzet van nieuwe reststromen laat in de studie een tweeledig beeld zien. Vooral eiwitrijke bijproducten van bio-ethanolproductie worden al ingezet en andere reststromen zoals azijnzuur ‘verdienen de aanbeveling om verder te onderzoeken als bron voor veevoer’. Het benutten van keukenafval, al dan niet via insectenteelt, is vanuit het oogpunt van voedselveiligheid ‘onrealistisch’. Hetzelfde geldt voor het benutten van eiwit uit slib afkomstig van waterzuivering. 

Grootschalige productie van insecten-eiwit voor veevoer levert extra eiwit als stromen die nu niet zijn toegestaan voor veevoer ingezet mogen worden als insectenvoer. Huidige productie vindt plaats op stromen die nu veelal ook direct als veevoer ingezet kunnen en mogen worden. Via insecten wordt eiwit wel veel efficiënter omgezet dan bij kippen, varkens en koeien. En de vraag naar vetten en eiwitten uit insecten groeit wereldwijd hard.

Direct voor consumptie 

Sommige beschikbare eiwitten kunnen volgens de studie beter direct voor humane voeding worden ingezet dan eerst als veevoer te dienen. Het gaat met name om plantaardige eiwitten van bonen, erwten en lupine. Via verdere veredeling zouden de komende jaren de gewassen nog geschikter gemaakt kunnen worden voor menselijke consumptie. Deze vlinderbloemige gewassen zijn ook interessant om de landbouw te verduurzamen en biodiversiteit te verhogen waarbij eiwitproductie zoveel mogelijk op niveau blijft. 

Gewasresten als bietenblad zijn vaak van hoge kwaliteit en kunnen direct als humane voeding ingezet worden. Ook een kansrijke route volgens de studie: eiwitten uit vruchtwater van zetmeelaardappelen gebruiken als bijvoorbeeld bindmiddel in vleesvervangers. Met name eiwitfermentaties zijn een belangrijk vehikel voor de eiwittransitie, schrijven de onderzoekers. Het kan plantaardige eiwitproducten aantrekkelijker en beter opneembaar maken. 

Eendenkroos en algen 

Eiwitproductie door algen, zeewier en eendenkroos is vooralsnog flink duurder dan gangbare eiwitgewassen wanneer de eiwitten geëxtraheerd moeten worden. De productiviteit van eenvoudige teeltsystemen blijft achter. Ook zijn er belemmeringen voor de inzet van mest en digestaat die nodig zijn om de productie op te schalen en als eiwitbron concurrerend te zijn op de markt.  

Het onderzoek is uitgevoerd door Wageningen Food & Biobased Research en gefinancierd door het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.