De ministers van LNV (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) en VWS (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) hebben de IKA Visketen aangeboden aan de Tweede Kamer. Tot nu toe hebben beide ministers nog niet naar de Tweede Kamer gecommuniceerd over hun voorgenomen acties naar aanleiding van deze IKA.

De IKA visketen bestaat uit drie documenten. Allereerst een risicobeoordeling, waarin de belangrijkste risico’s voor mens, dier en natuur zijn benoemd. De risicobeoordeling focust op vis, schaal- en schelpdieren, een keuze omdat de visserijsector zo breed is. Het tweede document is een rapport over het fraudebeeld van de visketen. Het derde is een visiedocument met mogelijkheden voor risicobeheersing.

Risico visserij op voedselveiligheid

De risicobeoordeling beschrijft allereerst de gezondheidsrisico’s van het consumeren van vis, schaal- en schelpdieren. Zo is vis soms vervuild met zware metalen. Dioxinen, PCB’s en perfluoralkylstoffen (PFAS, PFOS, PFOA) komen soms voor in hoge concentraties. Zo hoog dat regelmatige viseters (minimaal 2 keer per week) de normwaarde van de European Food Safety Authority (EFSA) voor deze stoffen overschrijden. Omdat deze stoffen vooral op lange termijn gezondheidseffecten veroorzaken, zijn gevolgen niet of nauwelijks betrouwbaar in te schatten.

De consumptie van rauwe visproducten zoals sushi vormt ook een risico. Bij verhitting worden veel ziekmakende micro-organismen uitgeschakeld, maar uiteraard is dat bij rauwe visproducten niet het geval. Adequate voorlichting van consumenten hierover is van belang.

Goed nieuws is dat er intensief gemonitord wordt op de aanwezigheid van de soms zeer giftige biotoxinen in vis, schaal- en schelpdieren. Het is belangrijk dat de sector en het toezicht hier alert op blijft.

Aantasting dierenwelzijn en diergezondheid

Het beoordelen van welzijnsrisico’s voor schaal- en schelpdieren is lastig, omdat er weinig wetenschappelijk bewijs is of deze dieren welzijnsbeleving hebben. Voor vissen is dat bewijs er wel. Het rapport stelt: “Maar, zwak of afwezigheid van bewijs betekent níet dat het kunnen beleven van welzijn uitgesloten is.”

Er is een aantal duidelijke welzijnsrisico’s te benoemen bij vis. Bij wildvangst van vis zijn deze anders dan bij kweekvis. Bij wildvangst gaat het om aantasting van het welzijn tijdens vangst, opslag van levende vis en het onverdoofd doden van vis. Bij kweekvis gaat het om inadequate voeding en verzorging.

Goede normen voor welzijn ontbreken, omdat er nog nauwelijks welzijnsindicatoren per kweeksysteem, vangstmethode of diersoort zijn. Daardoor is toezicht vanuit de overheid moeilijk. Dierziektemonitoring is er wel, er worden maatregelen genomen als een (besmettelijke) dierziekte optreedt.

Belasting van natuur door visserij

De wildvangst en kweek van vis, schaal- en schelpdieren hebben schadelijke effecten op de natuur, aldus het rapport. Soorten, biodiversiteit en ecosystemen staan onder druk door overbevissing, bijvangst, bodemberoering en de introductie van exoten. Tegen overbevissing wordt al toezicht toegepast.

Mogelijke fraude in de visketen

Het tweede rapport bij de IKA geeft inzicht in fraude en andere illegale activiteiten binnen de visserijketen. Het is gepubliceerd door NVWA-IOD, de Bijzondere Opsporingsdienst van de NVWA. Het rapport gaat over de periode 2017–2021.

Het rapport geeft aan welke omstandigheden illegale activiteiten mogelijk maken. Ook komt aan bod wat mogelijke barrières zijn om fraude te bestrijden of te voorkomen en bij welke knelpunten de sector zelf in actie zal moeten komen.

Visiedocument voor betere beheersing risico’s

In het visiedocument ‘De visketen in beeld’ geeft NVWA een voorzet op een betere risicobeheersing binnen de visserij. Volgens het rapport zal dat niet eenvoudig zijn, onder andere doordat de visketen breed en complex is. Ook gaat het om grote aantallen dieren.

Risicobeheersing vereist samenwerking van de ministeries van LNV en VWS, de sector zelf en NVWA. In het rapport staat beschreven welke verantwoordelijkheden iedere partij daarin zou moeten nemen.

Analyse en mogelijke beheersing risico’s visketen

Interessant voor

Vissers, vishandelaren