App MyFishCheck veelbelovend hulpmiddel voor beoordelen vissenwelzijn

Dit blijkt uit het artikel “A Model to Assess Fish Welfare in Aquaculture” in het wetenschappelijk tijdschrift Animals. Hierin wordt ook gedetailleerd beschreven welke aanpak is gevolgd bij de ontwikkeling van de app. De waarde van de app wordt ook besproken in een recent artikel in het tijdschrift Aquacultuur.

Aquacultuur wereldwijd

De aquacultuur heeft zich wereldwijd de afgelopen decennia snel uitgebreid. In 1996 bedroeg de productie van gekweekte vissen slechts 17 miljoen ton. In 2018 was dit toegenomen tot ongeveer 54 miljoen ton. De productie wordt gedomineerd door zoetwatersoorten (ca. 46 miljoen ton), gevolgd door diadrome soorten (trekvissen; ca. 5 miljoen ton) en mariene soorten (ca. 3 miljoen ton). Azië produceerde in 2018 ca. 87% van het wereldwijde volume kweekvissen. Europa droeg ca. 4,4% bij.

Houderijsystemen

Een breed scala van houderijsystemen is in gebruik, waarvan een relatief klein aantal dominant is. Ze zijn als volgt in te delen: 1) systemen op het land, zoals natuurlijke en kunstmatige vijvers, diverse doorstroomtanks (flowthrough), raceways, en recirculating aquaculture systems (RAS), en, 2) systemen in het water, zoals drijvende kooien in meren en zee. Daarnaast kan viskweek op verschillende manieren worden geïntegreerd met die van gewassen (voornamelijk rijst).

Grote verschillen tussen soorten

In 2016 werden voor de voedselproductie 362 kweekvissoorten gehouden. Dat aantal zal naar verwachting al weer hoger zijn. De meeste vissen in de aquacultuur behoren tot de beenvissen (teleosten). Voorbeelden zijn de Atlantische zalm, regenboogforel, karper, tilapia’s, paling, kabeljauw, Afrikaanse meerval en pangasius.

In de kennis over de levenswijze van al deze soorten zitten grote hiaten, waarbij er grote verschillen zijn tussen soorten. Naar verwachting heeft de mate van domesticatie grote invloed op het welzijn van gehouden vissen.

Welzijn van vissen

Onderzoek over de laatste 15-20 jaar heeft bijgedragen aan een groeiende consensus dat vissen gevoelens hebben en cognitie kennen. Dit heeft de aandacht voor het welzijn van gekweekte vissen gestimuleerd. Monitoring van het welzijn tijdens de productie is van belang, omdat kweekvissen tijdens de productie kunnen worden blootgesteld aan stressvolle omstandigheden.

Een voor de praktijk geschikte aanpak om het welzijn van vissen te monitoren is het gebruik van operationele welzijnsindicatoren, die vaststellen in hoeverre aan soort specifieke behoeften van vissen is voldaan. Welzijnsbehoeften van vissen zijn in te delen in vijf categorieën: 1) adequate voeding, 2) geschikte waterkwaliteit, 3) goede gezondheid, 4) vrijheid van gedrag en 5) veiligheid. Per soort en houderijsysteem worden vervolgens de operationele welzijnsindicatoren gematcht met bijbehorende meetbare criteria om te bepalen in hoeverre aan een of meer welzijnsbehoeften is voldaan.

De app MyFishCheck

De invoer van data in de app MyFishCheck start met de keuze van de vissoort, het houderijsysteem en een keuze voor te beoordelen modules. Er zijn 5 modules: 1) het management van een kwekerij, 2) de waterkwaliteit, 3) gedrag van vissen in een groep, 4) uiterlijke kenmerken (bv. aan- of afwezigheid van schade of parasieten) en 5) inwendige kenmerken (b.v. kwaliteit van de organen). Na het invoeren van scores van verschillende welzijnsindicatoren berekent het algoritme van de app met behulp van weegfactoren de algemene score. Zo geeft de app een algemeen oordeel over het viswelzijn voor iedere module met een gemiddelde.

Testen bij bedrijven van regenboogforel en snoekbaars lieten goede resultaten zien. Het artikel in Animals is de eerste studie die echt overtuigend laat zien dat je een algemeen oordeel van vissenwelzijn kan krijgen met behulp van een app en dat is een cruciale stap. Het is veelbelovend hulpmiddel met potentie voor gebruik voor bedrijven.