Beleidsdraaiboek voor vogelgriep bij varkens

In het beleidsdraaiboek HPAI bij varkens staan richtlijnen en procedures die moeten worden gevolgd bij een uitbraak van vogelgriep bij varkens. Het doel van de maatregelen is verkleining van de kans op verspreiding van het HPAI-virus en het ontstaan van een nieuw virus. Het draaiboek geeft ook een toelichting op de maatregelen. Het beleidsdraaiboek is er gekomen naar aanleiding van een advies van het Deskundigenberaad Zoönosen, die waakzaamheid op HPAI bij varkens noodzakelijk acht.  

Risico op virusvermenging 

Varkens zijn een potentieel mengvat van meerdere influenzavirussen. Dat betekent dat varkens gelijktijdig besmet kunnen worden met een varkensinfluenzavirus, een humaan influenzavirus en/of een aviair influenzavirus. Deze virussen kunnen zich dan mengen tot een nieuwe variant met mogelijk het ontstaan van een nieuwe zoönose. Het risico op vermenging speelt vooral op bedrijven met zowel varkens als pluimvee. Ook varkenshouderijbedrijven met buitenuitloop, in de nabijheid van pluimveebedrijven of in gebieden met veel watervogels vormen een risico.  

Het risico van vermenging lijkt op dit moment laag te zijn, laat de Belgische professor virologie Kristien van Reeth weten. Op de site van Vilt, het Vlaams infocentrum land- en tuinbouw, zegt zij hierover: ''Onderzoek toonde aan dat varkens bijzonder moeilijk met het vogelgriepvirus H5N1 te besmetten zijn. Er is een heel grote diersoortbarrière voor dat virus om naar het varken over te springen.''

Maar de professor virologie wijst ook op de potentie van griepvirussen om te muteren. Na een mutatie kan het vogelgriepvirus mogelijk wel bij varkens binnendringen. Dan kan de situatie ontstaan dat een vogelgriepvirus en een varkensgriepvirus mengen. Van Reeth: ''Het risico daarvoor blijft zeer laag, maar de gevolgen zouden groot kunnen zijn.''

Verdenking of besmetting 

Alertheid op HPAI bij varkens is nodig, ook al is dit nog niet aangetoond in Nederland. Daarom moet een positieve laboratoriumuitslag gemeld worden aan de NVWA, staat in het beleidsdraaiboek HPAI bij varkens. Na een melding kan de NVWA besluiten tot verder onderzoek. Hierna kunnen er vijf scenario’s ontstaan, met bijbehorende acties. Deze scenario’s zijn uitgewerkt in het beleidsdraaiboek. Over verdenking naar aanleiding van klinische verschijnselen is nog weinig bekend. Uit onderzoeken blijkt dat een besmetting met een vogelgriepvirus weinig symptomen geeft in varkens. 

Mogelijke maatregelen bij uitbraak 

De minister van LNV kan op basis van nationale regelgeving verschillende (landelijke) maatregelen opleggen, aldus het beleidsdraaiboek. Maatregelen die de minister kan nemen zijn onder andere:  

• standstill (lengte standstill is afhankelijk van de situatie)  
• ruimen van besmette inrichtingen met varkens 
• preventief ruimen van risicovolle inrichtingen met varkens 
• hygiënemaatregelen en vervoersbeperkende maatregelen  
• het instellen van regio’s met verschillende maatregelen per regio  
• bezoekersregeling 
• afscherm- en/of opstalplicht 
• verbod op evenementen  
• vaccinatie van dieren 
• fokverbod 

Deze maatregelen kunnen ook gaan gelden voor hobbyhouderijen, kinderboerderijen, dierentuinen, laboratoria of onderzoeksinstellingen.