Beschermingsplan voor de zandhommel

Het gaat niet goed met hommels en andere bijen. Ooit kwamen in Nederland 29 hommelsoorten voor, maar een kwart van de soorten is inmiddels verdwenen. Sinds de tweede helft van de 20e eeuw zijn hommels in heel Europa in aantal sterk achteruitgegaan. In Nederland staat zelfs 63% van de hommels op de Rode Lijst, meldt kenniscentrum EIS. Een van de meest bedreigde hommelsoorten is de zandhommel. In het beschermingsplan zandhommel met als titel ‘Panda van de Nederlandse Delta’ komt het kenniscentrum met een voorstel om de resterende populaties te beschermen.

Achteruitgang

De zandhommel (Bombus veteranus) is een grijsgeel behaarde hommel met een voorkeur voor open en bloemrijk landschap. Tot ongeveer de jaren 1960 kwam de zandhommel in een groot deel van Nederland algemeen voor in agrarisch gebied, zo is te lezen in het rapport. Maar sinds 1950 is de soort in aantal sterk af gaan nemen, tot een afname in verspreiding van 94%.

De verspreiding van de soort is nu gelimiteerd tot gebieden rond het Haringvliet, vooral op het eiland Tiengemeten, en in de Brabantse Biesbosch. Verklaringen voor de sterke afname in aantallen hommels en bijen is het intensieve gebruik van het Nederlandse landschap en de afname in biodiversiteit. Daarnaast spelen het gebruik van bestrijdingsmiddelen en intensieve bemesting een rol. Hommels zijn bovendien erg gevoelig voor klimaatverandering en de afname van voedselaanbod en nestgelegenheid.

Voor de zandhommel zijn er daarnaast nog een aantal specifieke factoren waardoor de soort het extra moeilijk heeft. Zo heeft de hommel een voorkeur voor rode klaver, een plant die steeds minder te zien is in het agrarisch landschap en in bermen. Daarnaast wordt de zandhommel pas laat in het seizoen actief. Het veelvuldig maaien in de zomer vormt zo een knelpunt in de voedselbeschikbaarheid voor de soorten.

Versterking restpopulaties

In het beschermingsplan worden een aantal maatregelen genoemd om de resterende populaties van de zandhommel in Nederland te versterken. Die maatregelen richten zich op het vergroten van de bestaande populaties en op het vergroten van het leefgebieden door aanpassingen in bestaand beheer. Zo kun je de bloemrijkdom in bermen, natuurgebieden en agrarisch gebied verhogen, kleine landschapselementen terugbrengen en leefgebieden verbreden.

Voor de zandhommel gaat het specifiek om het verbinden van de twee resterende populaties rond Haringvliet en in de Brabantsche Biesbosch. Dat zou kunnen door een verbindingszone te creëren met het Oudeland van Strijen als beoogd leefgebied tussen beide populaties in.

(Bron foto: Wikimedia Commons Ivar Leidus [CC BY-SA])