Biobased bouwmaterialen uit de zee

Het gebruik van zeewier in food en feed wordt steeds populairder, maar zeewier kent ook toepassingsmogelijkheden elders. Zeewier is brandbestendig, kan CO2 opslaan, het behoeft geen landbouwgrond en groeit in zout of brak water. Hiermee is het een duurzaam alternatief voor bijvoorbeeld hout. 

Bouwmateriaal van zeewier

Een voorbeeld van het gebruik van zeewier als bouwmateriaal is dat van de biocirculaire binnenwand BlueBlocks. Via een chemisch schoon proces wordt het zeewier tot pulp verwerkt. Vervolgens wordt het gedroogd en geperst tot een duurzaam plaatmateriaal.  Naast BlueBlocks zijn er ook initiatieven om zeewier als isolatiemateriaal te gebruiken of te verwerken in bakstenen. 

Schelpen als reststroom

Een andere interessante kans is het benutten van de reststroom aan schelpen uit de schelpdierkweek. Als sector is er de ambitie om de schelpdierkweek sterk uit te breiden, de klimaatbestendigheid te vergroten én te zoeken naar manieren om waardevolle reststromen te gebruiken. Vanuit deze visie is het project “Marine Bouwstenen” ontstaan. Hier is onderzocht in welke mate schelpen als duurzame grondstof voor beton kunnen dienen. 

Schelpen in plaats van kalksteen

Schelpen bestaan voor 90 procent uit calciumcarbonaat (CaCO3) en zouden daarmee een alternatief voor kalksteen kunnen zijn. Kalksteen vormt zich over miljoenen jaren, en vervanging via de hernieuwbare schelpenkweek lijkt een duurzame oplossing. Uit het onderzoek blijkt dat de schelpdierproductie in Nederland flink kan uitbreiden zonder het ecosysteem te belasten, tot wel een factor 10 tot 15 meer dan de huidige productie. Bij een dergelijke geoptimaliseerde productie komt er zo'n 299.000 ton aan schelpenmateriaal beschikbaar. Dit zou goed kunnen zijn voor 8 procent van de vraag naar calcium in de betonindustrie.  

Extra behandeling

Ook na het oogsten van de mossel bevat de schelp nog wat organisch materiaal dat vóór gebruik eerst verwijderd moet worden. Deze behandeling, in de vorm van spoelen en branden, kost meer energie dan die van de gebruikelijke grondstoffen van beton. Hierdoor neemt de CO2-footprint van beton dus toe. Vervolgens maakt het ook nog uit hoe de schelp wordt gebruikt. Als het schelpengruis wordt gebruikt als toeslag in beton, neemt de CO2-footprint met 2 procent toe, maar als het calcium uit de schelpen wordt gewonnen voor het gebruik in cement, neemt de CO2-footprint met 20 procent toe.  

Uit het onderzoek wordt dan ook geconcludeerd dat het gebruik van het schelpenmateriaal niet leidt tot een (klimaat)voordeel, maar wel bijdraagt aan een circulaire economie en gedeeltelijke vervanging van (fossiele) minerale grondstoffen zoals kalksteen.