Broekbosherstel met drinkwaterslib

In Nederland worden op voormalige landbouwgronden binnen het kader van Natuurnetwerk Nederland op veel plekken nieuwe natuurterreinen ontwikkeld. Op nattere terreinen gaat het dan soms om de ontwikkeling van een elzenbroekbos. Met name terreinen waarvan de grond een groot deel van het jaar waterverzadigd is, zijn daarvoor geschikt.

Fosfaat

Voormalige landbouwgronden zijn vaak verzadigd met fosfaat dat gebonden wordt in de bodem. Door de waterverzadigde omstandigheden is de ondergrond een groot deel van het jaar zuurstofloos. Dat heeft als effect dat ijzer wordt gereduceerd waardoor fosfaat minder goed wordt gebonden. Het vrijkomen van fosfaat zorgt voor de ontwikkeling van een ongewenste vegetatie met pitrus en liesgras. Het gaat om eutrofe soorten, soorten die goed gedijen in nutriëntrijke omstandigheden.

Het idee ontstond om drinkwaterslib te gebruiken waardoor je de bodemcondities kunt bufferen. Drinkwaterslib is een bijproduct van de zuivering van grondwater tot drinkwater. Dat slib bestaat uit ijzerslib, kalkslib of een mengvorm van beide. Door drinkwaterslib toe te voegen zou je fosfaat kunnen binden waardoor betere omstandigheden ontstaan voor ontwikkeling van een elzenbroekbos.

Drinkwaterslib

Vakblad Landschap besteedt in een artikel 'Broekbosontwikkeling op landbouwgronden' uitvoerig aandacht aan onderzoek om te kijken of toevoeging van drinkwaterslib werkt. Slib dat relatief rijk is aan ijzer, calcium en relatief arm aan fosfaat is op een aantal proeflocaties toegevoegd. Het gaat om natuurgebieden die grenzen aan elzenbroekbossen bij het Lommerbroek (Lomm), Jammerdal (Venlo) en Koelbroek (Boekend).

Uit het onderzoek blijkt dat de toevoeging van het slib leidt tot beter gebufferde bodemcondities, een lagere fosfaatbeschikbaarheid en minder biomassa van ruigtesoorten. Maar de gewenste vegetaties die typisch zijn voor het elzenbroekbos, zoals vegetaties van grote zeggen en dotterbloem-hooilanden ontwikkelen zich alleen als omstandigheden gunstig zijn. Het grondwater moet langdurig op maaiveldniveau zijn.

Herstelmaatregelen

De onderzoekers concluderen dat toevoeging van drinkwaterslib werkt, maar dat herstelmaatregelen in eerste instantie gericht moeten zijn op een juiste vernatting. De hoeveelheid fosfaat in de bodem zou sturende moeten zijn voor de hoeveelheid slib die nodig is. En om doelsoorten een goede kans te geven zich te ontwikkelen is het zinvol om maaisel aan te brengen.

(Bron foto: Jan Nijman)