Burgers en hun landschap

'Terwijl de budgetten voor natuur en landschap krimpen, groeit tegelijkertijd het aantal actieve burgers dat zich organiseert om zelf verantwoordelijkheid te nemen voor hun omgeving,' schrijft Martin Kropff in het voorwoord van het boek 'Burgers en hun landschap' dat in januari verscheen. Het boek geeft veel voorbeelden van burgerinitiatieven waarbij mensen het beheer voeren over hun landschap. Soms ontwikkelen ze natuur of voeren beheersmaatregelen uit. Het boek is de weerslag van een meerjarig onderzoek naar heet organiserend vermogen van burgers. Het gaat over de manier waarop burgers op eigen initiatief projecten van de grond tillen en de problemen die ze daarbij kunnen ondervinden.

Ambitie

Burgerparticipatie past in het beleid van de overheid die aanstuurt op 'minder sturen, minder regels en meer initiatief overlaten aan de samenleving'. Burgers kunnen zo een relevante factor worden in het maatschappelijk krachtenveld. Het ministerie van EZ heeft de ambitie geformuleerd dat in 2020 de helft van alle Nederlanders op enigerlei wijze betrokken is bij het vormgeven en onderhouden van het landschap. Een mooi voorbeeld is het initiatief van burgers bij Hellevoetsluis die de stichting Natuurlijk Grasweggebied hebben opgericht. De initiatiefnemers hebben de ontwikkeling en inrichting van een 7 ha groot natuurgebied gerealiseerd. De provincie Zuid-Holland heeft het gebied opgenomen in de Ecologische Hoofdstructuur en heeft subsidies verstrekt voor de inrichting van het gebied.

In het boek worden tientallen verschillende praktijkvoorbeelden genoemd, zoals 21 Groningse agrarische ondernemers die met een stichting Blaaswind op eigen grond een windmolenpark ter grootte van 245 hectare willen realiseren. Of de Stichting Naobers van Zudert waarin bewoners van dertien huizen in het dorp Dwarsgracht in Overijssel het karateristieke dorpslandschap beheren.

Inzicht

Het boek geeft inzicht in de achtergronden van de praktijkvoorbeelden. Hoe groot is het aantal en aandeel van dergelijke initiatieven? Wie zijn de mensen die op deze manier hun stempel drukken op de toekomst van het landelijke gebied? Wat drijft hen hiertoe? Hoe gaan ze te werk? Waar lopen ze tegenaan? Passen de initiatieven in beleidskaders of hanteren mensen geheel eigen doelen en strategieën? Dagen deze initiatieven de overheid uit om daadwerkelijk haar verantwoordelijkheid te delen en ruimte te geven aan particulier initiatief? Slaan we een nieuwe weg in, waarbij burgers samenwerken en zelf beslissen hoe het er in hun gebied aan toegaat?

Samenwerking

Uit het boek blijkt dat veel mensen problemen hebben met bemoeienis van anderen met hun eigen leefomgeving. Soms gaat dat goed, soms niet, bijvoorbeeld als de plannen van burgers niet passen in bestaande beleidskaders. Uit het boek blijkt dat samenwerking tussen alle actoren in een gebied essentieel is voor het slagen van plannen.

Het meer dan 100 pagina's tellende boek is te downloaden. Meer informatie en exemplaren van het boek zijn verkrijgbaar bij Alterra. Op 12 februari kwam onderzoeker Rosalie van Dam bij Hallo Nederland van Omroep Max aan het woord over burgers die een stuk natuur willen kopen en de problematiek waar ze tegenaan lopen.

(Foto: Silo)