CGN zaden veilig: in Wageningen, elders in Europa en op Spitsbergen

Genetische diversiteit is de grondstof van de plantenveredeling en zal zo het hoofdingrediënt van het voedsel van onze kleinkinderen vormen. De ca. 23.000 accessies (een accessie is een cultivar, traditioneel ras, een onderzoekslijn of een monster van een wilde populatie) worden in Wageningen in de vorm van gedroogde zaden bewaard in ruimtes waar de temperatuur op -20˚C wordt gehouden. Achter de installatie die de koeling verzorgt staat een reserve installatie, en de stroomvoorziening is aangesloten op noodaggregaten voor het geval de stroom uitvalt. Aan alles is gedacht: er is een argon blusinstallatie, als de temperatuur of luchtvochtigheid afwijkt wordt dat automatisch gedetecteerd en wordt het hersteld. En dat geheel wordt regelmatig op haar werking getest.

Back-up

Maar toch kan het mis gaan, kan er een vliegtuig op de genenbank vallen, of er kan iets gebeuren waar we nu nog geen idee van hebben. Daarom heeft het CGN al haar materiaal gedupliceerd bij een genenbank elders in Europa, en getripliceerd op Spitsbergen, in de “Svalbard Global Seed Vault”: een zaden kluis.

Deze Seed Vault is een stelsel van ondergrondse ruimtes in een berg op Spitbergen, goed boven zeeniveau om overstroming te voorkomen, en in de permafrost. Ook als de vriezers uitvallen zal de temperatuur niet boven de -9 ˚C uitkomen. Tenzij het klimaat extreem gaat veranderen, maar dan moeten de vriezers wat harder werken om de temperatuur onder de -18 ˚C te houden.

Lekkage

De Seed Vault werd in 2008 geopend en sindsdien hebben 73 genenbanken er in totaal een kleine miljoen accessies opgeslagen – voor de zekerheid. Nu bleek in mei eerder dit jaar hoe moeilijk het is om risico’s in te schatten. De Seed Vault was ontworpen zodat het aardbevingen en tsunamis zou weerstaan, maar toch werd er geconstateerd dat er water in de toegangstunnel was gelopen. Dooiwater was in de tunnel gesijpeld, was bevroren en had een ijsplaat gevormd. Blijkbaar was de permafrost rondom de tunnel door de warme zomer in hoge noorden toch gaan smelten. Bovendien bleek de tunnel zelf niet waterdicht – niet nodig in een bevroren rots – en bleek er ook geen afvoer voor eventueel water in de tunnel te zijn.

Zaden opslag niet aangetast

De Guardian kopte “Arctic stronghold of world’s seeds flooded after permafrost melts”. Dat viel dus wel mee, de permafrost in de opslagruimtes, die veel dieper liggen, was niet aangetast, en de ijsplaten waren lastig, maar konden eenvoudig worden verwijderd.

Nadat de warmtebronnen in de tunnel waren verwijderd en er goten voor eventueel nieuw smeltwater waren gemaakt was alles weer normaal. In 2018 zal de constructie van de tunnel worden aangepast en waterdicht gemaakt. Ook de permafrost zal beter in de gaten worden gehouden.

Dat wat de ultieme zekerheid moest bieden leek even bedreigd. Een lesje nederigheid – we kunnen niet alles voorspellen. En een wake-up call voor de mogelijke gevolgen van de klimaatverandering. Maar de zaden van CGN zijn veilig, in Wageningen, elders in Europa en zeker ook in Spitbergen.

Belang zadenkluis

Ondertussen heeft de zadenkluis ook zijn nut bewezen. Door de oorlog in Syrië was het materiaal in de genenbank in Aleppo onbereikbaar. Syrische onderzoekers hebben toen zaden uit Spitsbergen teruggehaald om de ontwikkeling van rassen voor Noord Afrika elders te kunnen voortzetten.

(Bron foto: website Global Seed Vault)