De zoektocht naar nieuwe plekken voor windparken op zee

De ambitie is dat in 2050 alle gebruikte energie in Nederland uit duurzame bronnen komt. Het opwekken van windenergie op zee is een belangrijke troefkaart om die doelstelling te bereiken. Met de relatief beperkte waterdiepte, het gunstige windklimaat en havens en grote energieverbruikers in de buurt blijkt de Noordzee een geschikte plek. Ook de kosten voor bouw en aanleg zijn de afgelopen jaren drastisch gedaald.

In 2021 is het totaalvermogen van de windparken ongeveer 2,5 gigawatt. Volgens het Energieakkoord moet er in 2023 voor minimaal 4,5 gigawatt vermogen aan windmolens op zee staan. Die leveren dan 3,3% van alle energie in Nederland. In 2030 is het aandeel van de geplande windparken op zee gegroeid naar 11 gigawatt. Deze leveren dan ongeveer 8,5 procent van alle energie in Nederland.

Nieuwe windenergiegebieden geeft het kabinet aan in het Programma Noordzee 2022-2027. In dit programma wijst de overheid ruimte aan voor 27 gigawatt aan extra capaciteit op zee. Daarvoor zijn er acht zoekgebieden aangewezen die nog onder de loep worden genomen.

Buiten de 12-mijlszone

De Nederlandse wetgeving bepaalt dat windparken – hoge uitzonderingen daargelaten – buiten de 12-mijlszone moeten liggen om horizonvervuiling te beperken. Daarnaast is het zaak om de afstand tot land beperkt te houden: hoe verder van de kust de turbines moeten worden geplaatst, hoe duurder de bouw van het park.

De energie van windparken gaat via elektriciteitskabels naar land. TenneT is hiervoor aangewezen als netbeheerder. TenneT zorgt dan ook voor de aansluiting van de windparken via het net op zee op het elektriciteitsnet op land.

Ecologie

Over de ecologische effecten bij een grootschalige uitrol van windparken op de Noordzee is nog veel onduidelijk. Sinds 2016 heeft de overheid alle onderzoeken naar de ecologische effecten samengebracht in het Windenergie Op Zee Ecologisch Programma (WOZEP). Dit heeft als doel om de kennis over de effecten van windparken op beschermde soorten te vergroten om daar in de voorbereiding van nieuwe plannen voor windparken op zee rekening mee te houden.

In de eerste plaats gaat de aandacht uit naar soorten met een beschermde status die een direct effect ondervinden van de windturbines. Het gaat hierbij om vogels en vleermuizen die in aanvaring kunnen komen met turbines, het effect van onderwatergeluid op bruinvissen en zeehonden en het mogelijk effect van elektromagnetische velden rondom de kabels.

Leefgebied

In de tweede plaats wordt onderzoek gedaan naar de verandering van de windparken als leefgebied voor zeezoogdieren en vogels. Verandering van dit leefgebied (hoeveelheid beschikbaar voedsel, rustplaats, vestigingsmogelijkheden voor bodemdieren) kan ook effect hebben op de aanwezigheid van en de conditie van de genoemde soortgroepen.

Met behulp van modellen wordt ook naar de mogelijke effecten van windparken op de fysische processen gekeken, zoals troebelheid, golven en stroming. Dit vormt weer de basis van het ecosysteem van de Noordzee en werkt door op het leven en beschikbare voedsel rond de windparken.

Onderwatergeluid

Een belangrijke bron van onderwatergeluid ontstaat tijdens de bouwfase van het park, zoals bij het heien van de fundering. Bouwers onderzoeken manieren om het geluid van het heien af te zwakken of ontwikkelen nieuwe installatietechnieken die minder geluidsoverlast produceren.

Onderzoek laat zien dat migrerende watervogels windparken vermijden. Voor vogels op de Noordzee heeft Wageningen Marine Research in kaart gebracht welke gebieden het meest geschikt zijn voor windmolens. Positieve effecten zijn ook mogelijk door de visserijvrije zone en het rijke aanbod aan voedsel of dat funderingen van windmolen een nieuw leefgebied kunnen creëren. Vooralsnog zijn er nog veel vragen over de langetermijneffecten onbeantwoord.

Olie- en gaswinning

Verder wordt bij het kiezen van locaties ook rekening worden gehouden met de belangen van andere gebruikers van de Noordzee zoals recreatievaart, scheepvaart, zandwinning, militaire gebieden en olie- en gaswinning en de visserij. Een veiligheidszone is ingesteld om te voorkomen dat onveilige situaties ontstaan en om schade aan de windmolens te vermijden. In het Nederlandse deel van de Noordzee is dat 500 meter.

Het Rijk heeft een online informatiepunt over windenergie op de Noordzee gelanceerd genaamd ‘Wind op zee‘. Op deze website staat de meest actuele informatie over alle ontwikkelingen rondom offshore windparken voor het Nederlandse deel van de Noordzee. Het gaat onder andere om de voortgang van de huidige bouw, de plannen voor de toekomst en geplande bijeenkomsten rondom wind op zee.