Dierlijke en menselijke emoties verschillen nauwelijks

Functie van emoties

Emoties hebben een duidelijke biologische functie. Als gevolg van negatieve emoties zoals angst en pijn, kunnen dieren net als mensen een bepaalde situatie ontvluchten of voorzichtig worden. Een prooidier zoals een hert in een omgeving met wolven, ervaart angst. Die angst heeft gevolgen voor het gedrag van het hert: het wordt alert, voorzichtig en behoedzaam. Door pijn wordt het dier zich bewust van lichamelijk gevaar. Het dier past zijn gedrag aan om de pijn te voorkomen of verminderen. Het gaat bijvoorbeeld weg van de bron van de pijn of focust zich op de plek van de pijn door daar te gaan likken. Ook positieve emoties, zoals tevredenheid of plezier, hebben een functie. Ze werken stressverlagend en zorgen voor het reguleren van negatieve emoties en sociale spanningen.

Zelfbewustzijn en inlevingsvermogen

Of dieren emoties op dezelfde wijze ervaren en begrijpen als mensen, hangt nauw samen met het hebben van een zelfbewustzijn. Het hebben van een zelfbewustzijn geeft aan dat er een mate van zelfherkenning en een zelfbeeld bestaat. In 'Mama’s laatste omhelzing' laat Frans de Waal aan de hand van vele waarnemingen en anekdotes zien dat er zoiets is als (zelf)bewustzijn bij dieren. Het boek opent met het afscheid in Burgers’ Zoo tussen Mama, een stervende 59-jarige chimpansee, en Jan van Hooff, de bekende hoogleraar biologie. Hun laatste ontmoeting werd gefilmd.

Frans de Waal interpreteert gezichtsuitdrukkingen en vertelt over de emotionele kanten van dierlijke én menselijke omgangsvormen. Hij ziet geen fundamenteel verschil tussen dierlijke en menselijke emoties en bespreekt de gevolgen van deze visie voor de manier waarop we met dieren omgaan.

Het boek ‘Mama’s laatste omhelzing’ is de opvolger van De Waal's boek 'Zijn wij slim genoeg om te weten hoe slim dieren zijn?', over intelligentie bij dieren.

(Bron foto: omslag Mama’s laatste omhelzing)