Door beweiding, minder ruw eiwit in voer en mest­verdunning veel minder stikstofuitstoot

André de Groot wandelt in het Gelderse Laren over het kruidenrijke grasland tussen zijn melkkoeien. De droogte teistert veel maispercelen en graslanden op de zandgronden. De wei van De Groot ligt er diep in augustus nog altijd groen en kleurrijk bij. ‘Ik ben supertevreden over dit grasland. De gehaltes eiwit zijn goed en ik hoef ook niet te beregenen. Bij nat weer krioelt het van de wormen in de bodem, bij droog weer zoemt het volop door allerlei insecten.

Stap voor stap breidt de melkveehouder zijn areaal graslanden met Engels raaigras, klavers en kruiden zoals cichorei verder uit. Het uitgebreide wortelstelsel kan de droogte prima verteren. De vlinderbloemige gewassen zorgen samen met bacteriën voor binding van stikstof uit de lucht. De Groot heeft al meer dan 16 hectare als kruidenrijk grasland ingezaaid. ‘Ik heb ook meer rust in de bedrijfsvoering. Een ander perceel van gras en klaver is nu heel droog, maar trekt vanzelf bij als het weer regent.’

Veldbonen als krachtvoer

Met 110 melkkoeien en 90 hectare grond kan de boer in vijf jaar tijd de kringloop op zijn bedrijf nagenoeg sluiten. Het overgrote deel van het voer van de koeien komt van eigen land. Hij teelt mais, voederbieten en gerst. Met nieuwe gewassen als veldbonen en wintertarwe heeft hij de komende jaren ook een duurzaam alternatief voor krachtvoer.

Een kleine drieduizend uren per jaar staan de koeien in de wei. Doordat de vaste mest en urine niet bij elkaar komen, is de ammoniakuitstoot bij weidegang veel lager dan in een reguliere stal. De mest uit de stal zal de komende jaren verwerkt worden in een kleinschalige mestvergister naast de huidige mestsilo. Met het project Biogas HUB Lochem verwerken melkveehouders in de regio ‘gras’ tot ‘gas’. Een netwerk aan leidingen brengt de vervanger van aardgas bij grote afnemers in het dorp.

De koeien melkt de veehouder met behulp van twee robots. De melk heeft een ureumgehalte van 14, waaruit blijkt dat koeien de eiwitten uit het voer goed benut hebben. De Groot is spaarzaam met het voeren van ruwe eiwitten, waardoor de uitstoot van broeikasgassen lager is. Ook een enzym in het voer kan de vorming van het sterke broeikasgas methaan verder tegengaan.

Kunstmestvrije Achterhoek

Reguliere kunstmest gebruikt hij al jaren niet meer. Via het project Kunstmestvrije Achterhoek is een alternatieve meststof, de Groene Weide Meststof, beschikbaar voor het land. De grasopbrengst en de hoeveelheid stikstof die in de bodem overblijft aan het einde van het seizoen zijn vergelijkbaar met de waarden bij het strooien van kunstmest.

Het verdunnen van mest met water draagt bij aan een lagere ammoniakemissie, omdat de mest zo beter kan infiltreren in de bodem en de ammoniakconcentraties in de mest wordt verlaagd.

De Groot is ruim twee jaar vice-voorzitter van proefbedrijf De Marke geweest. Daarnaast heeft hij aan tal van projecten deelgenomen, zoals Nieuw Nederlands Weiden, Regeneratieve & Natuurinclusieve landbouw en de kennisgroep klimaatbestendige melkveehouderij in de Achterhoek. Hij werkt ook samen met akkerbouwers: hij kan mest afzetten op hun land en krijgt er ‘mooie eiwitten’ voor terug. Zij kunnen op die goede gronden weer telen en zorgen zo samen voor een optimale vruchtwisseling.

De melkveehouder heeft ook veel geleerd van de biologische melkveehouderij, met name op het gebied van het telen van eigen voer. Hij omarmt ook de regeneratieve landbouw waarbij de bodemgezondheid centraal staat. Daarnaast spart hij veel met een collega-melkveehouder. ‘Het is bijna een wedstrijdje om wel goed te melken, maar met zo weinig mogelijk input.’

Halvering veestapel

Een halvering van de veestapel, zoals een aantal politieke partijen bepleiten, is volgens De Groot helemaal niet nodig om binnen de stikstofdoelstellingen te blijven. ‘Wat we nodig hebben, is de erkenning van weidegang, het voeren van minder ruw eiwit en water bij de mest als doeltreffende maatregelen’, zegt hij. ‘Daarnaast stoppen als gevolg van de vergrijzing de komende jaren nog heel veel boeren zonder bedrijfsopvolger.’

Het is volgens de melkveehouder zaak dat de politiek snel duidelijkheid geeft. Zelf protesteren, daar is hij niet van, maar hij begrijpt de huidige frustratie en onzekerheid bij veel boerengezinnen maar al te goed. ‘Het is belangrijk dat de goede maatregelen ook beloond gaan worden en dat de politiek naar een heel gebied kijkt. Als je als groep boeren ook nog gaat investeren in biogasproductie, dan zie ik het probleem eigenlijk helemaal niet.’

Toekomstbestendig bedrijf

André de Groot is de vierde generatie die op het bedrijf in Laren boert. Zelf groeide hij op met naast koeien ook varkens en kippen. Na de aanvankelijke opschaling naar een intensieve melkveehouderij is hij de afgelopen jaren grond bij gaan kopen om het bedrijf toekomstbestendig te maken.

De komst van de fosfaatrechten was ook voor de familie De Groot een spannende tijd en zorgde voor forse investeringen. Maar met de huidige melkprijs gaat het hem ook in financieel opzicht voor de wind. ‘Wat ooit begonnen is om de kostprijs te verlagen, pakt nu goed uit. Voer dat je van elders haalt en mest die je moet voeren; dat zijn dubbele kosten die we nu grotendeels uitsparen.’

De Groot gaat ook extra investeringen doen in groene energie. Hij verhuurt zijn dak al aan FrieslandCampina voor het opwekken van zonne-energie. De Achterhoeker wil volgend jaar een windmolen bij het bedrijf plaatsen om zelf de energie op te wekken die voor de vergisting van de mest nodig is. ‘De mest verwerken levert niet alleen een verdere reductie van stikstofuitstoot op, maar ook van broeikasgassen als methaan. Het vermindert de nitraatuitspoeling en we leveren in deze tijd ook nog een bijdragen aan het gasvraagstuk’, somt hij enthousiast op.

Vergisting zet het organische stikstof om in minerale stikstof, dat veel beter op te nemen is door de gewassen. ‘Graag wil ik het overgebleven ammonium nog omzetten in bruikbare stikstof voor op het land. Dit soort innovaties, daar investeer ik graag in.’