De uitdaging voor de landbouw is het produceren van voldoende en gezond voedsel voor een groeiende bevolking, zonder negatieve impact op biodiversiteit of klimaat en met een zo efficiënt mogelijk gebruik van grondstoffen en energie. Er zijn verschillende beelden over hoe die landbouw er in 2050 uit zal zien. Verschillende ondernemers zijn bezig natuurinclusieve landbouw vorm te geven, anderen kiezen voor technologische oplossingen in de stap naar verduurzaming.

In een project van Achmea, Rabobank, Flynth, ministerie van LNV, ZLTO en HAS Hogeschool hebben ondernemers, onderzoekers, docenten en beleidsmakers in een toekomstverkenning drie ontwikkelscenario's voor de landbouw geschetst voor 2050: Ontwikkeling naar sociaal-inclusieve landbouw met een sterke verbinding tussen boeren en burgers; Een ontwikkeling richting gepersonaliseerd voedsel of een ontwikkeling naar een een hoogefficiënte circulaire landbouw met inzet van technologie. Vakblad BNDR van NAJK besteedt in een artikel aandacht aan die drie scenario's.

Sociaal-inclusieve landbouw

Bij sociaal-inclusieve landbouw staat de verbinding tussen burgers en boeren centraal in voedselkringen. Het gaat daarbij om de afzet van lokale producten in korte ketens. Boeren en burgers werken samen omdat zij - mede door voedselschandalen - zich zorgen maken over de kwaliteit van voedsel of bezorgd zijn over de achteruitgang van de biodviersiteit. In dit scenario vindt er na 2025 een opschaling plaats van die voedselkringen omdat gangbare producenten hun positie op de markt verliezen door opkomende economieën. Steeds vaker moeten boeren stoppen. De voedslkringen blijken het enige model voorwaarts te zijn. Vanaf 2050 zal Nederland een gezond landbouw- en voedselsysteem hebben waarin boeren een eerlijk loon naar werken krijgen.

Gepersonaliseerd voedsel

In het scenario 'gepersonaliseerd voedsel' staan de behoeften van de consument centraal. Door de opkomst van gezondheidsapps en de wens zorgkosten te verlagen, richt de maatschappij zich meer op preventie door beloningen op het eten van groente en fruit. Blockchaintechnologie speelt een belangrijke rol in het transparanter maken van de keten. Omdat steeds meer bekend is over de relatie tussen voedsel en gezondheid, wordt het mogelijk om de gezondheidskosten van voedsel te verrekenen. Mensen gaan steeds meer verse producten eten en de voedselverspiling neemt af.

Circulaire landbouw in Deltastad NL

In het derde scenario is de landbouw radicaal veranderd. Productie vindt plaats in geïntegreerde, niet-grondgebonden units waarin zowel tuinbouw als dierhouderij samenkomen. Dit zijn hoogefficiënte systemen waarin voedsel geproduceerd wordt zonder afval te produceren. Technologische ontwikkelingen zijn er op gericht om nutriënten als stikstof, fosfaat, kalium, natrium en andere nutriënten beter terug te winnen en te benutten. Bovendien wordt energie efficiënter benut, bijvoorbeeld omdat het fotosyntheseproces van gewassen met hulp van CRISPR-Cas veel efficiënter verloopt. Planten kunnen beter en efficiënter produceren. Maatschappelijke ontwikkellingen zet de overheid in om vanaf 2035 Deltastad NL volledig circulair en zelfvoorzienend te maken.

Drie toekomstscenario's voor de landbouw