Dunningspaden voor behoud bosbodems

Het berijden van de bosbodem met een houtoogstmachine of volgeladen uitrijcombinatie leidt tot bodemverdichting. Hoe vaker je er overheen rijdt, hoe sterker de bodem in elkaar gedrukt wordt. Maar al na een eerste passage van een machine is de bodem tot 60% van de potentiële verdichting in elkaar gedrukt.

Glenn Potvliet, student van Wageningen Universiteit, heeft als stagiair bij Bosgroep Midden Nederland onderzoek gedaan naar de effecten van bodemverdichting. In zijn stageverslag 'Impact van gemechaniseerde houtoogst op de bosbodem & effecten van het werken met dunningspaden' komt hij met mogelijke oplossingen. Vakblad Natuur Bos Landschap besteedde onlangs aandacht aan dit onderzoek in het artikel 'Nooit meer van gebaande paden?'

Bodemverdichting

Een ongestoorde bosbodem bestaat voor ongeveer de helft van het volume uit minerale bodemdeeltjes en organische stof en voor de andere helft uit lucht en water, zo schrijft het vakblad. Wanneer machines over de bodem rijden, worden de bodemdeeltjes in elkaar gedrukt. Het aandeel lucht neemt af en de bodemstructuur verandert. Die verandering heeft gevolgen voor de groei van bomen.

De sterfte onder zaailingen op verdichte bodems is 40 tot 90% hoger, zo blijkt uit literatuuronderzoek. Bovendien groeien bomen 20 tot 50% minder in de hoogte. Sommige boomsoorten hebben er meer last van dan andere soorten. Een verstoorde bodem kan dus effecten hebben op de soortensamenstelling van het bos, denkt de student. Bovendien heeft het een negatieve invloed op het bodemleven, waardoor mineralen uit strooisel minder snel vrijkomen. Bodemverdichting raakt daarmee aan verschillende sleutelprocessen binnen het bosecosysteem, stelt Potvliet.

Bodemherstel

Natuurlijk herstelt een bodem zich, maar dat herstel kan wel enkele decennia duren. Hoe snel de bodem zich herstelt, hangt af van de bodemsoort, de diepte van de bodemverdichting en de aanwezige bodemfauna zoals regenwormen. Als het herstel traag is en er binnen een aantal decennia meerdere opeenvolgende gemechaniseerde houtoogsten plaatsvinden, dan kan de bosbodem over een grote oppervlakte verdicht zijn. Potvliet kwam een Vlaamse studie tegen waarin 70 % tot 80 % van het bosoppervlak verdicht was.

Dunningspaden

De mate van bodemverdichting hangt af van de contactdruk die wordt uitgeoefend op de bodem. Hoe hoger de contactdruk, hoe dieper de bodem verdicht raakt. Je kunt de schade dus beperken door de contactdruk te verlagen: lichtere machines en bredere banden. Potvliet stelt voor de schade te beperken door dunningspaden te gebruiken. Dunningspaden zijn vaste routes in een bosperceel die je bij terugkerende boswerkzaamheden gebruikt. Op die manier beperk je de bodemverdichting tot zo'n 20 % van het bosoppervlak. Bosbeheerders zijn terughoudend vanwege extra kosten, maar op termijn kan gebruik van dunningspaden zelfs geld opleveren, denkt Potvliet. Je beperkt de bodemverdichting waardoor de productiviteit van het bos stijgt.

(Bron foto: Pixabay)