Duurzame visserijmethodes onder het vergrootglas

Na de Tweede Wereldoorlog raakten zware sleepnetten in zwang bij de Nederlandse en Belgische vissersvloot, met name om platvissen aan wal te brengen. Bij deze zogeheten boomkorvisserij ploegt een metalen buis over de bodem – de boom – gevolgd door een net. Om de bodem te sparen, werden sinds het begin van deze eeuw strengen met elektroden ingezet om de vissen met behulp van stroomstootjes in het net te lokken: het pulsvissen. 

Het Europees Parlement kondigde in 2019 een verbod af op deze techniek, wat bekrachtigd is door het Europees hof. Een aantal Nederlandse vissers zijn vervolgens overgestapt op de flyshootmethode. Daarbij rollen vissers zogeheten zegentouwen uit met daaraan een net. Bij het binnenhalen van de touwen ontstaan stofwolken waar de vissen van opschrikken. Met behulp van het net halen de vissers de vangst vervolgens binnenboord.  

Inktvis en rode poon 

De flyshootmethode werkt alleen bij daglicht. Daardoor bepaalt het seizoen waar en wanneer de vissers werken. In de zomer vissen ze op de Noordzee en in de winter in warmer water in Het Kanaal. Ze reizen dus met de vis mee en zijn meestal een aantal dagen achtereen op zee. De vangst bestaat hoofdzakelijk uit inktvis, zeekat, rode poon en mul. Daarnaast levert de flyshoot ook andere soorten op, zoals makreel, schol, schar, wijting en kabeljauw. Over de bijvangst (discards genoemd) zijn weinig officiële cijfers bekend. [https://edepot.wur.nl/589423] 

Flyshoot stuit op kritiek. Vooral vanuit Frankrijk zijn pogingen gedaan om de methode te weren. Franse politici zijn van mening dat Nederlandse vissers de wateren voor de Franse kust ‘leegroven’, maar de techniek mag volgens een EU-akkoord overal ingezet worden. 

Passieve methodes 

Nederlandse vissers stappen niet alleen over op de flyshoot-methode, maar ook op de zogeheten passieve methodes, waarbij de vangst op één plek plaatsvindt. Dat gebeurt op kleine schaal. De voordelen voor de vissers zijn de relatief lage investeringskosten en de mogelijkheid om meerdere technieken tegelijkertijd in te zetten. Bovendien staan ze te boek als duurzamere methodes. Aan passieve visserij komt amper bodemberoering te pas, en de vissersboten leggen maar weinig kilometers op zee af.

Een voorbeeld is de handlijnmethode die Nederlandse vissers gebruiken om bij wrakken te vissen. Hier zijn zeebaarzen in grote aantallen aanwezig. De zeebaars is over het algemeen een goed betaalde vis. Door het warmere zeewater is de vissoort steeds noordelijker getrokken, waardoor deze tegenwoordig algemeen voorkomt in de Noordzee. 

Zeebaars 

Deze methode is geschikt voor kleine vissersboten en dus sterk afhankelijk van de weersomstandigheden. Het zeebaarsseizoen loopt van mei tot oktober. Een handlijnvisser vist gemiddeld 70 dagen per jaar. Aan de hengel zit vaak kunstaas. 

Vissers die te klein gevangen vis weer terugzetten – het zogeheten catch & release – mogen het gehele jaar vissen op zeebaars. De verwachte overlevingskans van teruggezette zeebaars is hoog, afhankelijk van de ervaring van de vissers. Het dalende aantal zeebaarzen is wel een punt van zorg, omdat vissers die een specifieke hengel gebruiken lastig kunnen overschakelen op het vangen van andere vissoorten. 

Staande netten 

In Nederland is de kleinschalige visserij vooral visserij met staande netten. Staande netten zijn geschikt om dicht bij de kust te vissen, maar ook op verre visgronden en in binnenwateren. Een staand net wordt aan beide zijden op de zeebodem verankerd. Deze techniek is ook seizoensgebonden en vraagt veel arbeidskracht, vooral bij het ontwarren en uitzetten van de netten.  

Een andere vorm van passieve visserij is de visserij met potten en korven. Het leeuwendeel van de potten- en korvenvissers in het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk vist op Noordzeekrabben (‘brown crab’) en kreeft. Nederlandse en Belgische vissers hebben ook geëxperimenteerd met deze visserijmethoden, maar vooralsnog wordt deze techniek weinig toegepast in Nederland. Al is er wel een uitzondering: in de Oosterschelde wordt met deze methode op kreeft gevist.