Een duurzaamheidsbank als basis voor een nieuw landbouwsysteem

De auteurs noemen de landbouwtransitie een maatschappelijke transitie. Niet alleen boeren, ook consumenten en de overheid hebben een rol in deze transitie. In de publicatie ‘Transitie naar een nieuw landbouwsysteem als basis voor een goed landbouwakkoord’ van Hogeschool van Hall Larenstein wordt de Duurzaamheidsbank genoemd als een randvoorwaarde voor een transitie naar een toekomstbestendige landbouw. In deze Duurzaamheidsbank zijn fondsen aanwezig voor uitgaves aan ecosysteemdiensten.  

Duurzamer produceren 

In de publicatie geven de auteurs aan dat er een nieuw systeem voor voedselproductie en -waardering nodig is. Daarbij is het volgens hen belangrijk dat de boer én consument geprikkeld worden om duurzamer te produceren en te consumeren.   

Om het voedselsysteem te veranderen zijn technologische ontwikkelingen van belang maar deze zullen niet de oplossing zijn voor alle problemen. Boeren en burgers zullen zich anders moeten gaan verhouden tot ecosystemen en voedsel. Boeren moeten daarbij op een andere manier gaan produceren. Daarbij is een concreet eindbeeld van belang. Naast de boeren moet iedereen een steentje bijdragen. Een verandering in denken en gedrag is belangrijk. De auteurs noemen daarbij twee belangrijke bouwstenen, namelijk

• Duurzaamheidsbank
• Duurzaamheidsheffing

Met deze twee mechanismen komen er meer en structurele middelen beschikbaar voor een duurzame voedselproductie. Het nieuwe systeem kan met bovengenoemde bouwstenen lagere inkomsten uit voedselproductie compenseren door inkomsten uit ecosysteemdiensten. 

Duurzaamheidsbank 

Een Duurzaamheidsbank richt zich op ecosysteemdiensten en nieuw ondernemerschap. De duurzaamheidsbank zou een coördinerende rol kunnen spelen bij: 

• Inkomsten uit koolstofvastlegging (carbon credits): De winst uit carbon credits kan beschikbaar komen voor een duurzaam ecosysteem. 
• Inkomsten uit omgevingstaks: Door bijvoorbeeld het opzetten van een omgevingsheffing kan geld naar de Duurzaamheidsbank stromen. 
• Inkomsten uit ondernemen en rood voor groen: Het zou goed zijn als rood voor groen regelingen worden opgeschaald. De Rood voor Groen regeling richt zich op het realiseren van (nieuwe) natuur in ruil voor ontwikkelingsruimte. Winsten van ontwikkelprojecten, zoals woonlandschap, zouden daarbij verbonden kunnen worden aan de groene opgaves.  
• Uitgave aan ecosysteemdiensten: Het geld van carbon credits, omgevingstaks en ontwikkelwinsten komen beschikbaar voor een duurzaam ecosysteem. 

Duurzaamheidsheffing 

De prijzen van duurzame en niet-duurzame producten zouden gelijk(er) kunnen worden getrokken door bijvoorbeeld bijmengen van duurzame of biologisch melk in reguliere melk terwijl voor de melkveehouder het prijsverschil van biologische en reguliere melk overeind blijft. Ook kun je een heffing zetten op niet duurzame producten en die extra uitkeren aan duurzame producten om zo te komen tot een duurzame rendabele landbouw. 

Rol van de overheid

Een deel van het transitiefonds Landelijk Gebied en Natuur kan gebuikt worden om een Duurzaamheidsbank vorm te geven. De overheid kan ook een rol spelen door met economische maatregelen te zorgen voor een eerlijke prijs voor de boer, met bijvoorbeeld nieuwe wetgeving die boeren een aanvaarbare verkoopprijs van duurzame producten garandeert.