Es van de toekomst bestand tegen essentaksterfte

De essentaksterfte, die in 2010 voor het eerst in Nederland werd aangetroffen, heeft desastreuze gevolgen voor de gewone es. De schimmel Hymenoscyphus fraxineus die de ziekte veroorzaakt, tast aanvankelijk gezonde bladeren aan, maar kan via de bladsteel ook doorgroeien naar twijgen en dikkere takken. Takken sterven af en bij gevoelige bomen kan dit lijden tot sterfte. Uit het artikel 'Genetische diversiteit van de door essentaksterfte geplaagde gewone es' blijkt dat de ziekte zich snel uitbreidt in de Nederlandse zaadgaarden waar het zaad voor de essen verzameld wordt.

Sterfte

De gewone es, Fraxinus excelsior, is een kenmerkende boom van het rivieren- en bekenlandschap die ook vaak als laanboom is aangeplant. Het hout van essen is taai en sterk en zeer geschikt voor meubels, fineer en gereedschapsstelen. Daarom zijn essen ook veel toegepast in hakhoutculturen. Maar door de schimmel wordt de boom bedreigd. De sporen van de schimmel verspreiden zich met de wind en tasten bladeren aan.

Genetische basis

Niet alle essen zijn gevoelig voor deze schimmel. Uit een analyse in de zaadgaarden blijkt dat er bij 6 van de 119 geanalyseerde klonen van de es nauwelijks sprake is van sterfte. De auteurs van het artikel in Vakblad Natuur Bos Landschap gaan uitvoerig in op de genetische herkomst van de essen in Nederland. Ze doen dat omdat het belangrijk is een hoge genetische diversiteit te handhaven. Die diversiteit speelt een belangrijke rol in het aanpassingsvermogen van de soort aan een veranderend klimaat of nieuwe ziekten en plagen. Zou je verder telen met een te beperkt aantal klonen, dan wordt de genetische basis te smal.

Nieuwe generatie

De bomen die niet vatbaar zijn, blijken allen tot het genetische type te horen dat in Nederland van nature voorkomt. Onderzoekers hopen genoeg bomen te kunnen selecteren om nieuwe minder vatbare essen te kweken, zonder de genetische diversiteit in gevaar te brengen. De vatbaarheid voor essentaksterfte lijkt genetisch bepaald. Daarom adviseren de onderzoekers bomen en zaailingen met geen tot weinig aantasting te laten staan. Deze bomen kunnen immers bijdragen aan een nieuwe generatie essen die bestand is tegen de ziekte.

(Bron foto: Pixabay)