Europees Octrooibureau beslist: zaden kunnen gepatenteerd worden

De Hoge Kamer van Beroep van het Europees Octrooibureau heeft uitspraak gedaan in de bezwaren tegen twee patenten die al lange tijd de gemoederen bezig houden. Deze patenten hebben betrekking op methoden ter verhoging van glucosinolaatniveau’s in Brassica’s en methoden waarmee het watergehalte van tomaten verlaagd worden en bescherming van de tomaten met die eigenschap.

De bezwaren tegen deze patenten waren ingediend door Unilever (Tomaten II) en Syngenta en Limagrain (Broccoli II). De bezwaren hadden onder meer te maken met de vaststelling dat de patenten van toepassing zijn op alle producten die deze eigenschappen vertonen.

Essentieel biologische processen

Volgens het bestaande Europese Octrooi Verdrag kunnen ‘essentieel biologische processen’ niet gepatenteerd worden. De Hoge Kamer heeft de bezwaren tegen de verleende octrooien echter verworpen omdat dit uitgangspunt niet betekent dat er geen patenten op planten verleend kunnen worden. Ook al is het ‘essentieel biologische proces’ de enige manier om het beschermde product te maken. De Hoge Kamer oordeelt dus dat het niet van belang is dat de bescherming dat verleend is aan een product ook het aanmaken van zo’n product door middel van een essentieel biologisch proces omvat.

Teleurstelling in de veredelingswereld

De inspanningen om een nieuw ras te veredelen worden traditioneel beloond met het kwekersrecht: alleen de veredelaar mag dit zaad verhandelen en hierdoor zijn investeringen terugkrijgen. In de zogeheten ‘breeders’ exemption’ wordt ook geregeld dat andere veredelaars dit nieuwe ras mogen gebruiken om op hun beurt een ander/beter ras voor de toekomst te ontwikkelen.

Vanaf de 90er jaren worden ook octrooien verleend aan zowel eigenschappen als werkwijzen die gebruikt worden in de veredeling. Zodra de aanwezigheid van een eigenschap gepatenteerd is, kunnen andere veredelaars het ras met die eigenschap niet gebruiken om een beter ras te maken. De ontwikkeling van rassen met het oog op een veranderende vraag of consumptiegedrag, nieuwe ziekten en plagen en klimaatsverandering wordt hierdoor mogelijk vertraagd. Meer informatie is te vinden in o.a. het standpunt en de persberichten uit 2013 en van 27 maart 2015 van Plantum, de belangenorganisatie van de veredelingssector.

Effecten voor kleine veredelingsbedrijven

Voor kleinere veredelingsbedrijven, zoals de Bolster, betekent deze uitspraak dat de monopolie positie van grote veredelingsbedrijven mogelijk vergroot wordt. Bionext is daarom in 2014 een officiële bezwaarprocedure gestart tegen nog weer een ander octrooi van Syngenta op een paprika die resistentie bezit tegen witte vlieg.

Discussie

De uitspraken van het Octrooibureau zal een discussie op gang brengen over de ongewenste effecten van het huidige Europese Octrooi Verdrag. N.a.v. de uitzending van Zembla heeft staatssecretaris Sharon Dijksma haar zorgen geuit over deze effecten. In een radio uitzending van Kennis van Nu van 3 april 2015 discussieerden Michael Kester, directeur van Syngenta, Bert Visser, directeur van het Centrum voor Genetische Bronnen en Miriam van Bree, projectleider van Bionext over dit onderwerp met wetenschapsjournalisten.

(Bron foto: Centrum voor Genetische bronnen Nederland)