Feiten en cijfers Nederlandse veehouderij

In september 2018 presenteerde toenmalig minister Schouten de toekomstvisie ‘Landbouw, natuur en voedsel: waardevol en verbonden’. Hiermee wilde zij inzetten op verduurzaming van de veehouderij door middel van kringlooplandbouw. Voor de uitwerking daarvan vroeg de minister aan Wageningen Research een overzicht te maken met feiten en cijfers van de Nederlandse veehouderij. Dit overzicht verscheen in december 2018 in een meer dan 100 pagina’s tellend rapport: 'Feiten en cijfers over de Nederlandse veehouderijsectoren'. Hierin staat informatie over de omvang en karakteristieken van verschillende sectoren: melkvee, vleesvee, varkens, pluimvee, maar ook konijnen, schapen, geiten en paarden.

Update cijfers

Sindsdien heeft de wereld niet stilgestaan en de agrarische sector evenmin. Wageningen Research is sindsdien veel van deze gegevens blijven bijhouden en delen op de speciale website Agrimatie, een ware schatkist aan data. Zo vind je niet alleen de aantallen dieren, oppervlaktes of bedrijfsomvang, maar ook cijfers van het aandeel biologische bedrijven, megabedrijven of marktconcepten. Bovendien kun je er informatie raadplegen over maatschappelijke thema's zoals mest, ammoniak, biodiversiteit of broeikasgasemissies.

Aantal bedrijven

Terwijl het rapport uit 2018 nog meldde dat Nederland in 2016 plaats bood aan 17.910 melkveebedrijven, in 2021 was dat aantal teruggelopen tot 15.251. Dat aantal neemt duidelijk elk jaar af, maar wel worden bedrijven steeds groter. Een gemiddeld melkveebedrijf had in 2016 nog 97 koeien en dat was in 2021 gestaag opgelopen tot 103. Het totaal aantal koeien in Nederland schommelde tussen 1983 en 2014 vrij stabiel rond de 1,5 mln omdat de melkquotering grenzen stelde aan de productie. Na 2014 nam het aantal koeien even sterk toe, piekend in 2016 met bijna 1,8 mln dieren. Door de invoering van de fosfaatwetgeving in 2017 liep het cijfer weer terug naar krap 1,6 miljoen in 2021.

Ook in de varkenshouderij zie je de tendens dat minder bedrijven gemiddeld meer dieren per bedrijf huisvesten. In 2017 telde Nederland 4.300 varkensbedrijven met op jaarbasis in totaal zo’n 12,4 miljoen varkens. In 2021 waren dat nog maar 3400 bedrijven, met in totaal 11,5 mln dieren.

Megastallen

Sommige bedrijven zijn flink groter dan het gemiddelde bedrijf. Als een bedrijf meer dan 250 melkkoeien heeft, noemen we het een megabedrijf. De 100 grootste melkveebedrijven hebben gemiddeld bijna 500 melkkoeien. In 2017 waren er 439 megastallen met melkvee op een totaal van circa 800 megabedrijven in alle veehouderijsectoren. In 2021 waren dat er 514 op 999 in alle sectoren In de varkenshouderij wordt een bedrijf met meer dan 1.200 zeugen of 7.500 vleesvarkens gezien als megastallen. In 2017 waren er 191 van zulke locaties in de varkenssector en 291 in 2021.

Biologische veehouderij

In 2017 waren er 490 biologische melkveebedrijven met in totaal ruim 39.000 melkkoeien. In 2020 waren deze cijfers licht gestegen: 506 bedrijven met in totaal 42.000 melkkoeien. De biologische varkenshouderij is een kleinere bedrijfstak, maar groeit. Volgens het CBS waren er in 2017 ca. 49.600 (103.000) varkens, wat meer dan verdubbelde naar 103.000 in 2020.

Ammoniakemissie

Sinds 2010 is de ammoniakemissie van de hele agrarische sector stabiel op een niveau rond de 110–115 mln kg (109 mln kg in 2020). Van deze emissie komt ca 60% uit de stallen en de opslag van mest. Van de ammoniakemissie van de veehouderij is ruim de helft afkomstig van de rundveehouderij. Opmerkelijk is de afname van de ammoniakemissie sinds 1990: voor veeteelt ging die van 147 mln kg (1990) naar 49 mln kg (2019), voor varkens van 70 mln kg naar 17,5 mln kg en die van pluimvee van 21 mln kg naar 11. Voor deze drie sectoren gezamenlijk ging de emissie dus terug met ruim 65%.