Functionele houtwallen in de melkveehouderij

De houtwal, een lijnvormig landschapselement dat bestaat uit bomen en struiken, wordt al eeuwenlang toegepast in de landbouw. Naast het leveren van stook- en geriefhout voor de verkoop werd het vroeger ook als erfscheiding en veekering gebruikt. Met project Houtwal 2.0 wordt de houtwal in een nieuw jasje gestoken om weer een functionele rol te gaan vervullen op het boerenbedrijf. 

Bij twee melkveehouders in de Achterhoek zijn vijf demovarianten van houtwallen aangelegd met elk een ander doel. Alle doelen en houtwallen zijn uitgebreid beschreven in de vijf factsheets, gemaakt door Wageningen Plant Research en het Louis Bolk Instituut.  

Humane voeding 

De eerste factsheet beschrijft het inzetten van houtwallen voor de productie van voedsel. Voor het project is gekozen voor soorten die goed zijn te verwerken, zoals onder andere de appelbes en tamme kastanje. Voor toepassing in voedselproductie van een houtwal is er echter wel enige kennis en ervaring nodig. Deze kan mogelijk worden opgelost met een derde partij voor oogst, verwerking en afzet.  

Klimaatmigratie en luchtzuivering

De houtwal biedt ook voordelen op het gebied van klimaatmigratie en luchtzuivering. Voor Houtwal 2.0 zijn bomen geselecteerd die klimaatbestendig zijn, goed koolstof- of stikstofverbindingen kunnen vastleggen, lucht kunnen filteren en kunnen bijdragen aan het dempen van temperatuurextremen. In het project zijn zes boomsoorten geplant die aan deze karakteristieken voldoen, waaronder de haagbeuk en grauwe abeel. 

Voederbomen en bodem 

Voor het melkvee zelf kan de houtwal ook van meerwaarde zijn. Het biedt voeding, beschutting en bevordert bodemkwaliteit. Bij de selectie voor deze houtwallen is gekeken naar de mineralensamenstelling die van meerwaarde is voor het dieet van de koe. Naast een extra bron van voeding zorgt het ook voor een verhoogde kwaliteit van bodemrantsoen door voedingsstoffen diep uit de grond te halen. Via bladerval komen deze voedingsstoffen weer terecht op de bodem. Daarnaast is de schaduw die de bomen en struiken leveren goed tegen de hittestress. De haagbeuk, gewone esdoorn en witte moerbei zijn onder andere bomen die in project voor dit doeleinde geplant zijn. 

Maximale biodiversiteit 

In het laatste onderdeel wordt beschreven welke bomen geselecteerd zijn voor het verhogen van de biodiversiteit. Een houtwal biedt voedsel, nestgelegenheid en beschutting voor insecten, vogels en zoogdieren. Daarnaast bevordert het de verplaatsing van flora en fauna door het landschap. Er is gekozen voor bomen die geschikt zijn voor de Achterhoekse bodem- en watercondities en vaak al langer in de regio voorkomen, waaronder de hondsroos, boswilg en wilde lijsterbes.