Gezond en duurzaam voedsel van boerderij naar voedselbank

Steeds meer mensen doen een beroep op de voedselbank, en het wordt steeds moeilijker om aan deze vraag te voldoen. De voedselbank koopt zelfs al dagverse groenten en fruit in. Daarnaast hebben mensen in armoede over het algemeen een minder gezond voedingspatroon.

Het Louis Bolk Instituut (LBI) onderzocht in de casus ‘Een samenwerking tussen boerderij Biesterhof en Voedselbank Nijmegen’ hoe gezond en duurzaam voedsel ook voor mensen in armoede toegankelijk kan worden. Met deze casus hopen de onderzoekers inzicht te geven in vergelijkbare toekomstige samenwerkingen door heel Nederland.  

De casus

De casus betreft een samenwerking tussen de regeneratieve boerderij de Biesterhof en de voedselbank Nijmegen en beantwoordt twee vragen:

1. Wat zijn de diensten en producten waar klanten van de voedselbank behoefte aan hebben?
2. Hoe zet je een rendabele constructie op?

De onderzoekers voerden gesprekken met klanten, vrijwilligers en experts over onder andere het huidige aanbod van groenten, met betrekking tot hoeveelheid, soorten, versheid, presentatie en biologische teeltmethoden. 

Behoefte van de klanten 

Klanten hadden behoefte aan meer groenten en meer variatie in soort en grootte. Daarnaast bleek dat het voor hen niet uitmaakt of de groenten biologisch geteeld zijn of dat er zand op zit. Verder gaven klanten aan geen interesse te hebben in andere activiteiten, zoals kookworkshops of moestuinieren. 

Uit gesprekken met vrijwilligers kwamen soortgelijke antwoorden naar voren, met uitzondering van het zand op de groenten. Zij gaven aan dat groenten met zand vaak blijven liggen. In tegenstelling tot de klanten stonden vrijwilligers wel open voor andere activiteiten, zoals moestuinieren. 

Een derde bevraagde groep waren experts met ervaring in voedselbankprojecten. Zij gaven aan dat al veel geprobeerd is om het aanbod gezonder te maken, maar dat alleen verse kant-en-klaarmaaltijden goed lijken te werken. 

Opzetten van rendabele constructies 

Om te achterhalen hoe rendabele constructies opgezet konden worden, voerden de onderzoekers gesprekken met vergelijkbare initiatiefnemers in verschillende provincies. De gesprekken focusten zich op het huidige financieringsmodel, het ontwikkelproces en de toekomstideeën van de initiatiefnemers. De initiatieven waren in te delen in negen verschillende constructies. De meeste initiatieven waren afhankelijk van overheidssteun en combineerden minimaal twee financiële modellen, waarbij vrijwel altijd de inzet van vrijwilligers en/of een teler noodzakelijk is. 

Het meest kansrijk lijkt een constructie waarbij klanten zelf hun voedsel kunnen plukken in sociale voedseltuinen. Toch benadrukt de casus dat een regio-specifieke aanpak belangrijk is, waarbij de impact en inspanningen van verschillende constructies worden afgewogen.  

Vervolg 

Er blijken dus verschillende financieringsopties voor boerderijen of tuinders mogelijk om een vers en gevarieerd aanbod voor mensen in armoede via voedselbanken te leveren. Boerderij de Biesterhof en de Voedselbank Nijmegen-Overbetuwe zetten op basis van dit onderzoek concrete vervolgstappen. In toekomstig onderzoek kan verder worden uitgediept wat de impact van dit soort initiatieven is op de voedselconsumptie, gezondheid en het welzijn van mensen in armoede. Dat biedt perspectief voor de verdere uitrol van samenwerkingen tussen voedselbanken en lokale boeren in Nederland; en daarmee de toegankelijkheid van gezond en duurzaam voedsel voor iedereen.

Het onderzoek was een samenwerking tussen het Land van Ons, Voedselbank Nijmegen, Biesterhof en LBI en werd gefinanicierd door Tiodos Foundation en Voedselbank Nijmegen Overbetuwe. Meer infomatie is te vinden bij LBI.