Glastuinbouw aast op groene waterstof als alternatieve brandstof

Geproduceerd waterstofgas (H₂) is een prima vervanger voor aardgas. Veel waterstof wordt op dit moment nog wel geproduceerd met behulp van fossiele brandstoffen. Met energie afkomstig van de zon, windmolenparken of biomassa kan waterstof duurzaam worden geproduceerd en dan spreken we van groene waterstof.

Waterstof wordt met de chemische reactie elektrolyse uit water gewonnen. Elektrische spanning scheidt water in waterstofgas en zuurstofgas. De ontwikkeling van elektrolyse-apparaten (elektrolysers) maakt de productie van waterstof ook op grote schaal mogelijk.

Aanbod van waterstof

Het vakblad Onder Glas bespreekt de stand van zaken rond groene waterstof. ‘De productie is nog maar heel beperkt’, zegt Arjen de Jong van energie-adviesbureau BlueTerra. ’Groene waterstof maken is nog vrij duur, en dat komt met name door de elektrolyser. Die is kostbaar, al zijn er al verschillende types op de markt.’ Al met al is de verwachting dat er vanaf 2030 voldoende waterstof op de markt is, waardoor een energie-intensieve sector als de glastuinbouw er een beroep op kan doen.

De Europese Unie heeft ruim 5 miljard euro beschikbaar gesteld om de ontwikkeling van elektrolysers te versnellen. Shell bouwt inmiddels een grote waterstoffabriek op de Tweede Maasvlakte in Rotterdam. Met behulp van een windmolenpark wil het energieconcern groene waterstof produceren. ‘Wij weten niet hoe vraag en aanbod van waterstof en de energievraag als geheel zich gaan ontwikkelen. Maar als het aanbod gestalte krijgt, zien we wel kansen voor de glastuinbouw’, zegt De Jong in het vakblad.

Restwarmte benutten

Drie toepassingen van de veelbelovende brandstof liggen voor de hand voor de Nederlandse glastuinbouw. Ten eerste kan groene waterstof dienen als vervanging van aardgas in de huidige WKK-installaties. Daarnaast komt bij elektrolyse restwarmte vrij die benut zou kunnen worden door de sector. Tot slot kunnen piekketels die nu nog vaak met aardgas worden gestookt, op waterstof gaan draaien.

Verschillende leveranciers kunnen al WKK-installaties leveren die voor de volle honderd procent op groene waterstof draaien. Ook zijn bestaande installaties om te bouwen. Veel van de huidige WKK-motoren kunnen al draaien op een mengsel van aardgas met maximaal veertig procent waterstof.

Centrale infrastructuur

Voorwaarde voor een succesvolle introductie van groene waterstof is een centrale infrastructuur voor transport en opslag van de brandstof, denken adviseurs. ‘Als we nu niet aanhaken bij de waterstofketen, dan weet je één ding zeker: dan doe je niet mee’, zegt Robert Solleveld van belangen­organisatie Glastuinbouw Nederland. ‘We moeten een landschap creëren waarin waterstof goed kan landen, en samen met de overheid moeten we zorgen voor goede regelgeving.’

Naast warmte is voor de plantengroei in kassen CO₂ nodig. De Jong ziet daarom het meeste perspectief voor tuinbouwclusters die ‘ecosystemen ontwikkelen van waterstof, CO₂ en warmte, gekoppeld aan een centrale voorziening’. Dat gebeurt onder andere in Bergerden, tussen Arnhem en Nijmegen. In het Zeeuwse Rilland is lokaal stroom uit windmolens en zonneparken beschikbaar nabij een glastuinbouwgebied. Een van de plannen daar is om de zuurstof en restwarmte die bij de elektrolyse vrijkomen, te benutten voor de rioolwaterzuiveringsinstallatie. De waterstof en restwarmte kan weer door de tuinders worden gebruikt.

Hoge prijzen

De huidige energiecrisis met hoge gas- en elektriciteitsprijzen zet de glastuinbouwers aan het denken: hoe komen ze versneld van het aardgas af? Naast geothermie (aardwarmte), nieuwe teeltwijzen en elektrificatie, is waterstof ook een veelbelovende route. In een position paper schetst adviesbureau BlueTerra de kansen en de bedreigingen voor de glastuinbouw.

Een snelle verduurzaming kan bijdragen aan de maatschappelijke acceptatie van de glastuinbouw. Ook kan de sector in de toekomst een belangrijke functie vervullen om het elektriciteitsnet stabiel te houden door pieken en dalen op te vangen. Een van de grootste onzekerheden voor de glastuinbouw is de toekomstige invulling van nieuwe waterstofketens, met leveringszekerheid en afnamegaranties. Ook kunnen de kosten voor nieuwe infrastructuur zonder overheidsbijdrage in de papieren lopen. De prijs zal de komende jaren naar verwachting hoger zijn dan de huidige gasprijs, denkt BlueTerra.