Handreiking voor aanpak natuurconflicten

Natuurconflicten, waarbij natuurbeheerders, overheden, burgers of belangengroepen soms lijnrecht tegenover elkaar staan, lijken steeds vaker voor te komen. Mensen die het niet eens zijn - zoals bij de voorgenomen afschot van grazers in de Oostvaardersplassen - stappen naar de rechter, dienen petities in, gaan demonstreren, bespelen de sociale media en gaan soms over tot blokkades, vernielingen of zelfs bedreigingen. Wageningse onderzoekers zocht uit hoe die conflicten verlopen. Hoe gaan uitvoerders om met die conflicten? Wat kun je er van leren? De notitie 'Conflicten over natuurbeheer' laat zien wat de uitkomsten zijn.

Actiegroepen

In een periode van tien jaar vonden de onderzoekers in de media zo'n vijftig verschillende conflicten. Veel confllicten gaan over het kappen van bomen, maar ook over de jacht of over inrichting van natuurgebieden. De conflicten ontstaan door een verschil in voorkeur voor het soort natuur, over verschillende visies op faunabeheer of over de inrichting van een gebied. Vaak zijn er lokale groepen betrokken, maar ook landelijke organisaties kunnen in het conflict betrokken raken.

Actievoerders gebruiken verschillende middelen om hun mening kenbaar te maken of hun gelijk te krijgen: social media, facebookgroepen, eigen websites, open brieven, petities of zelfs juridische procedures. Soms worden ook fysieke middelen ingezet zoals protestborden, protestmarsen tot aan actieve blokkades of fysieke bedreigingen aan toe.

Compromis

Het resultaat van die acties is wisselend. In twee derde van de conflicten leverden acties niets op, aldus de onderzoekers. Als de acties wel wat opleveren zijn er drie varianten: de actievoerders krijgen op onderdelen gelijk, maar het conflict blijft wel sluimeren. De tweede variant is dat actievoerders in gesprek raken met de uitvoerders, wat een compromis oplevert. Een derde variant is dat er een  samenwerkingsvorm ontstaat waarin betrokkenen samenwerken aan een oplossing.

In de paper worden twee conflicten nader uitgewerkt. Bij de discussie over de afschot van damherten in de Amsterdamse Waterleidingduinen werd het conflict beslecht met een juridische uitspraak. Het tweede voorbeeld is het conflict over bomenkap op de Sallandse Heuvelrug en Lemelerberg. Nadat landelik de discussie over bomenkap aanzwengelde besloten terreinbeheerders tijdelijk minder ingrijpend te kappen. Actievoerders konden zo een beetje succes boeken, maar het inhoudelijke conflict bleef bestaan.

Reflecteren

Tot slot komen de onderzoekers met een aantal handreikingen om de conflicten op te lossen. Vasthouden aan je eigen gelijk helpt niet. Beter is dilemma's centraal te zetten, lijnen kort te houden en gebruik te maken van de kennis van de mensen in het veld.

Conflicten horen erbij, zo schrijven de onderzoekers. Het kan vervelend zijn, maar het is ook een stimulans om te reflecteren op de grondslagen van het natuurbeleid. Waarom doen we de dingen zoals we ze doen?

(Bron foto: Schutterstock)