Help mee met de landelijke zoektocht naar essen resistent tegen essentaksterfte
Het vals essenvlieskelkje (Hymenoscyphus fraxineus), veroorzaker van de essentaksterfte is een invasieve schimmel die pas 7 jaar geleden voor het eerst in Nederland werd aangetroffen. Sindsdien heeft het zich in rap tempo over ons land verspreid. De gewone es (Fraxinus excelsior) is een kenmerkende boom van het rivieren- en bekenlandschap. Er staat zo’n 13 duizend hectare aan essen in Nederland. De es staat, met acht procent van alle bomen langs wegen in gemeenten, op de derde plaats van meest aangeplante bomen, achter de eik en de linde. Een volledig overzicht van de mate van aantasting ontbreekt nog.
Maar enkele procenten vrij van ziekte
Het wordt steeds duidelijker dat de meeste essen de essentaksterfte niet gaan overleven. Een essencollectie van in totaal 276 bomen in de genenbank van boswachterij Roggebotzand (Staatsbosbeer) is dit jaar voor de derde keer gemonitord op essentaksterfte door het Centrum voor Genetische Bronnen Nederland (CGN). 38 procent van alle bomen is inmiddels dood en slechts 2% van alle bomen in dit perceel is vrij van aantasting. De essentaksterfte leidt al tot grootschalige kap van de es in het Nederlandse landschap.
Help mate van aantasting in kaart te brengen
De onderzoekers van het CGN vragen het publiek om mee te helpen om op www.essentaksterfte.nu de locatie van essen aan te geven en een indicatie van de mate van aantasting te geven. De volgende categorieën kunnen aangegeven worden:
- Alleen maar zieke en dode essen
- Eén gezonde es in een gebied met zieke essen
- Enkele gezonde essen in een gebied met zieke essen
- Alleen maar gezonde essen
Geef uw waarneming hier Anoniem door of met een Nature Today-account. Als u een waarneming met account doorgeeft, dan kunt u uw eigen waarnemingen later terugkijken.
Een Nature Today-account kunt u hier aanmaken. U kunt dan ook dagelijks of wekelijks een overzicht krijgen van alle natuurberichten die door topecologen geschreven worden over actuele ontwikkelingen in de natuur waaronder de updates over het essentaksterfte onderzoek.
Minimaal 200 gezonde bomen voor behoud van es
Uit alle meldingen worden gezonde essen geïdentificeerd die tussen vele dode en aangetaste essen staan. Deze gezonde bomen zijn mogelijk resistent of tolerant tegen de essentaksterfte. Op korte termijn worden minimaal 200 van de beste bomen vermeerderd. Hierna willen de onderzoekers deze bomen kunstmatig blootstellen aan de schimmel onder gecontroleerde omstandigheden om zo het niveau van resistentie vast te stellen. Dit gebeurt door de schimmel in de stam van de boom te brengen. Daarnaast zijn er verschillende DNA- en andere detectiemethoden beschikbaar om snel een indicatie te krijgen van het resistentieniveau. Uiteindelijk worden de beste bomen geselecteerd en weer uitgeplant. De onderzoekers hopen met deze geselecteerde bomen nieuwe, minder vatbare essen te kweken. Deze bomen vormen dan ook een belangrijke bron voor toekomstige generaties gezonde essen. Voor de toekomst van de es is het van belang om een grote ‘pool’ van weinig vatbare bomen te selecteren, zodat er een hoge genetische diversiteit wordt gewaarborgd. Zo’n brede basis is essentieel voor essen om bestand te blijven tegen toekomstige ziekten en klimaatverandering.
(Bron foto: CGN)