Hoe gezond zijn groente en fruit nu echt, vragen wetenschappers zich af

Vier jaar lang onderzochten verschillende experts wat de gezondheidswaarde is van groente en fruit. Hun focus lag op voedingsstoffen die een plant zelf produceert: fytonutriënten. Het ging bijvoorbeeld om anthocyaninen (in blauwe bessen), carotenoïden (in wortel), en glucosinolaten (in koolsoorten zoals broccoli). Deze stoffen kunnen schade door oxidatie in lichaamscellen voorkomen. Daarnaast kunnen ze chronische ontstekingen en welvaartsziekten tegengaan. 

Ook de stof lycopeen die in tomaten zit, is een fytonutriënt. Een belangrijke conclusie uit het onderzoek is dat het gehalte lycopeen in tomaten sterk varieert. Dat gold voor ‘gewone’ tomatenrassen en voor kerstomaatjes, die bekendstaan als veel lycopeenrijker. Verschillende teeltwijzen hebben dus effect op het aandeel inhoudsstoffen.  

Innovatieve methode 

Hidde van Steenwijk, promovendus aan het Food Claims Centre Venlo, ontwikkelde een model om snel te bepalen welk effect groente en fruit hebben op het tegengaan of voorkomen van ontstekingen. Hij schotelde proefpersonen op twee momenten zowel gezonde producten als een ongezonde, calorierijke drank voor. Vervolgens onderzocht hij de urine- en bloedmonsters van de proefpersonen.  

‘Gezond eten kun je vergelijken met sporten’, aldus Van Steenwijk. Door te sporten bouw je conditie op, door gezond eten weerstand. De positieve effecten daarvan op de lange termijn zijn bekend, maar gezond eten gaat vaak gepaard met een gezonde leefstijl. ‘Daarom willen we juist meer weten over de effecten van inhoudsstoffen op de korte termijn. Met deze methode meten we die kortetermijneffecten, en daaraan kunnen we het prille begin van veel welvaartsziekten aflezen.’ 

Gezondere leefstijl 

De onderzoekers kampten de afgelopen jaren met de nodige obstakels. Zo is het meten van inhoudsstoffen duur, en is de variatie in voedingswaarde van groente en fruit groot. Bovendien lijkt het onbegonnen werk om te komen tot erkende gezondheidsclaims voor groente en fruit op Europees niveau.  

Dat neemt niet weg dat projectleider en lector Herman Peppelenbos tevreden is over de resultaten tot nu toe. ‘Die dragen zeker bij aan een gezondere leefstijl van mensen, helpen bij het terugdringen van welvaartsziekten en brengen ziektekosten omlaag. Al blijft vervolgonderzoek nodig om de resultaten beter te onderbouwen en toe te werken naar gezondheidsclaims.’ 

‘Dit onderzoek beantwoordt vragen, maar tegelijkertijd roept het weer veel nieuwe vragen op’, concludeert voedingswetenschapper Alie de Boer, verbonden aan Maastricht University. ‘We willen nog veel meer inhoudsstoffen van veel meer groenten en fruit in beeld krijgen. Dat helpt om ook de effecten van combinaties van stoffen in het lichaam te begrijpen. Kortom, we hebben nog een lange weg te gaan.’