Hoe verkoel je oververhitte steden?

Samen met twaalf gemeenten hebben de Hogeschool van Amsterdam, de Hanzehogeschool Groningen en Wageningen Environmental Research (WENR) een consortium gevormd. De afgelopen twee jaar hebben onderzoekers en gemeenteambtenaren onderzocht hoe gemeenten inzicht kunnen krijgen in de vragen naar hitte in de stad. Welke maatregelen er genomen moeten worden om de buitenruimte leefbaar en comfortabel te houden? En welke ontwerprichtlijnen zijn effectief?. In het rapport De hittebestendige stad : Een koele kijk op de inrichting van de buitenruimte worden de bevindingen van dit onderzoek besproken.

Hitteopgave

De hitteopgave zijn de maatregelen die je moet nemen om een stad hittebestendig te maken. De opgave is het verschil tussen hoe het nu is en hoe je wilt dat het gaat worden. In het rapport worden handvatten aangereikt waarmee onderzoekers en gemeenteambtenaren de hitteopgave kunnen in kaart kunnen brengen aan de hand van dat en kaartmateriaal.

Door klimaatverandering zal het aantal tropisch warme dagen in de zomer toenemen. In de grote steden ontstaat daardoor een hitte-eilandeffect. De luchtemperatuur wordt in steden enkele graden hoger tijdens deze warme dagen dan op het platteland. In de Mindmap Hittebestendige Stad zie je in pictogrammen wat de gevolgen zijn van extreme hitte.

Risico's

Risico's als gevolg van hitte worden door een aantal factoren bepaald: blootstelling, kwetsbaarheid, gevoeligheid en aanpassingsvermogen. Hoe groter het gebied en hoe hoger de bevolkingsdichtheid hoe meer mensen, objecten, flora en fauna worden blootgesteld aan de hoge temperaturen. Hoe kwetsbaar zijn deze groepen? Hoe gevoelig reageren ze op deze temperaturen? En in welk mate kunnen ze zich hierop aanpassen?

Om deze risico's in kaart te brengen kunnen gemeenten werken met hittekaarten. Die kaarten laten onder andere zien waar het heet is en waar hitte een probleem is. Ook kun je de door middel van de kaarten bepalen waar er snelle winst is te behalen en welke maatregelen je als gemeente kan nemen om de stad te verkoelen.

Maatregelen

Maatregelen om een stad te verkoelen zijn tweeledig. Enerzijds kun je maatregelen nemen om luchttemperatuur te verlagen door het creëren van verdamping. Anderzijds kun je lokaal koele plekken maken via verkoelingstechnieken. De twee belangrijkste verkoelingstechnieken zijn schaduw creëren en ventileren met behulp van wind. Voor het zorgen van meer schaduw zijn bomen de beste oplossing. Steden zullen meer moeten gaan voorzien in groen.

Om de steden van meer ventilatie te voorzien zal men er voor moeten waken om bestaande windcorridors te blokkeren. Er moeten ruimtes binnen de stad worden gecreëerd met veel groen en water. Lange rechte oppervlaktes met weinig obstakels zorgen voor ventilatie. Je kunt hierbij denken aan rivieren, kanalen, sportvelden, parkeerplaatsen en lange rechte wegen.

Richtlijnen

Voor een hittebestendige inrichting van de buitenruimte zijn concrete, haalbare richtlijnen nodig. Uit het onderzoek zijn als belangrijkste drie ontwerprichtlijnen gekomen:

• Afstand tot koelte:
  Er moeten voldoende, goed bereikbare koele plekken in de stad zijn;
• Percentage schaduw op loopgebieden:
  Je moet op een comfortabele manier essentiële voorzieningen in een stad kunnen bereiken;
• Percentage groen per wijktype:
  Door het verhogen van groen per wijk worden verdamping en verkoeling van de stad bevorderd.

(Bron foto: Shutterstock)