Hokverrijking varkens: meer dan alleen afleiding

De wiki Hokverrijking voor varkens in Groen Kennisnet is bedoeld als inspiratie voor (toekomstige) varkenshouders. Zij kunnen hiermee de juiste keuzes maken voor hokverrijking, die passen bij hun eigen doelen en bedrijfsvoering. Dierenartsen en andere erfbetreders (zoals veevoeradviseurs en stalinrichters) kunnen deze wiki gebruiken om varkenshouders te adviseren. De wiki blijft in ontwikkeling. Actuele ontwikkelingen en nieuwe kennis worden zoveel mogelijk in de wiki meegenomen.

Samenwerking

Er is al relatief veel kennis voorhanden over de eigenschappen van verschillende verrijkingsmaterialen. Toch blijft er discussie en onduidelijkheid onder varkenshouders. Wanneer voldoet hokverrijking nu wel of niet, ook in het kader van het NVWA-toezicht en de IKB-voorschriften? Een samenwerkingsverband van varkenshouders, varkensdierenartsen, toeleveranciers, en onderwijs en onderzoek heeft nu wetenschappelijke en praktijkkennis over hokverrijking voor varkens bijeengebracht. Het streven hierbij is om te ontdekken wat de mogelijkheden zijn om met een juiste praktische inzet de resultaten te verbeteren, zodat varkenshouders meer zicht krijgen op de toegevoegde waarde van hokverrijking.

De samenwerking waaruit deze wiki voortkomt, wordt mogelijk gemaakt door het Programma Kennis op Maat en ontvangt financiële steun vanuit de Kennis- en Innovatieagenda (KIA) Landbouw, Water, Voedsel. 

Hokverrijking op Maat

“Niet omdat het moet, maar omdat het werkt” is de slogan van het samenwerkingsproject. Verrijkingsmateriaal kan namelijk in een aantal behoeften van varkens voorzien. Zo kan hokverrijking dienen als exploratiemateriaal waardoor beschadigend bijtgedrag kan verminderen. Maar het kan ook gaan om nestbouwmateriaal dat sneller afbiggen van zeugen mogelijk maakt, of het uitvoeren van spelgedrag door biggen gericht op objecten voor het aanleren van sociale vaardigheden.

Voor exploratiemateriaal is een overzicht gemaakt van diercriteria om te beoordelen of het materiaal de juiste eigenschappen heeft. Ook zijn criteria vastgesteld voor het beoordelen van verschillende materialen op aspecten van arbeid, kosten en milieu. In de wiki is een groeiend aantal factsheets te vinden met specifieke eigenschappen van de meest gebruikte verrijkingsmaterialen. In elke factsheet wordt beschreven:

• Welke eigenschappen heeft het materiaal en hoe biedt je het optimaal aan?
• Komt de hokverrijking tegemoet aan ‘wat het varken wil’ (Diercriteria). Op welke manier?
• Wat zijn de praktische consequenties in termen van arbeid, kosten, risico’s voor mens en milieu (Mens- en milieucriteria).

In de wiki wordt ook gewerkt aan een handelingsperspectief voor individuele veehouders: door doel, diercategorie, type huisvesting, hoeveel arbeid e.d. aan te geven kan stapsgewijs naar een advies op maat worden toegewerkt.

Goed ingericht activiteitsgebied

De afgelopen twee jaar is in kenniskringen wetenschappelijke en praktijkkennis gedeeld en zijn  op kleine schaal veelbelovende materialen uitgeprobeerd en getest. In een vervolgproject staat een goed ingericht activiteitsgebied voor eten, drinken en hokverrijking centraal en wordt een roadshow georganiseerd die langs verschillende praktijklocaties in Nederland trekt. Elke praktijklocatie betreft een zogenaamde ‘hotspot’, waar een thema of doel rondom het zogenaamde activiteitsgebied centraal staat. Thema's zijn onder andere verrijking kraamhok, optimaliseren lichtcondities, aanpassen drinkwatersysteem, optimaliseren ruwvoerverstrekking, en toedienen van geurstoffen om hokverrijking (langer) interessant te maken.

Kennisinstellingen Wageningen Livestock Research en VKON verzorgen, respectievelijk, de algemene projectcoördinatie en coördinatie van netwerkactiviteiten. Voor beheer en onderhoud van de wiki wordt met Groen Kennisnet samengewerkt. Wilt u meer weten over de samenwerking en wiki, mail dan naar de algemeen projectcoördinator Marko Ruis (Wageningen Livestock Research) marko.ruis@wur.nl.