Hommelvriendelijk graslandbeheer werkt: zandhommels in de Hoeksche waard

Begin dit jaar schreven we al over hommelvriendelijk graslandbeheer. Één van de belangrijkste maatregelen is een goed maaibeheer. Door minder vaak te maaien krijgen planten met bloemen de kans zich te ontwikkelen. Daarnaast is het ook aan te raden om het maaisel af te voeren, om te voorkomen dat de vegetatie verstikt wordt en de bodem te rijk aan voedingsstoffen. Tenslotte wordt het aangeraden om bij het maaien delen van de vegetatie te laten staan. Op deze manieren zijn er voor hommels – en andere insecten afhankelijk van bloeiende planten – dagelijks genoeg voedselbronnen aanwezig. Ook de zandhommel kan erg profiteren van deze manier van graslandbeheer.

Zandhommel op de rode lijst

Tot circa 1980 kwamen zandhommels nog algemeen voor in Nederland. Nu nog maar op enkele plekken rondom het Haringvliet, in het bijzonder in het zuidwesten van de Hoeksche Waard. Om een aantal redenen heeft de zandhommel het extra moeilijk vergeleken met andere soorten hommels. Zo heeft de soort bij het zoeken naar voedsel een voorkeur voor klaver, vooral voor rode klaver. De zandhommel wordt pas laat in de zomer actief. Dat is ook de periode waarin bermen, dijken en grasland worden gemaaid. Hierdoor kan een tekort aan voedsel ontstaan. Opvallend is dat op veel van de plekken waar de zandhommel nu nog voorkomt rond het Haringvliet ook de moshommel vrij vaak wordt gezien. De moshommel is ook zeldzaam en staat eveneens op de Rode Lijst van bedreigde diersoorten. In dit artikel kun je meer lezen over de zandhommel.

Panda van de Nederlandse Delta

In 2019 kwam de publicatie ‘Beschermingsplan Zandhommel: ‘Panda van de Nederlandse Delta’’ uit. Omdat de soort erg kwetsbaar is was door de provincie Zuid-Holland aan EIS Kenniscentrum Insecten gevraagd om een beschermingsplan op te stellen. Er zijn verschillende factoren die hommels gevoelig maken voor veranderingen in klimaat en landschap. Zo hebben ze, in vergelijking met wilde bijen, een groot zwaar lichaam en lange tong, waardoor ze andere voedselvoorkeuren hebben. Ook leven ze in nesten en zoeken ze voedsel op korte afstand van dit nest. Wordt er grootschalig gemaaid dan zorgt dit voor bloemenarmoede en daarmee een voedseltekort voor hommels en andere insecten. Het doel van het beschermingsplan is het versterken en uitbreiden van de resterende populaties van de zandhommel in Nederland. Er worden specifieke knelpunten voor de zandhommel uiteengezet die, met dit beschermingsplan als basis, aangepakt kunnen worden in de omgeving van het huidige leefgebied van de zandhommel in Nederland.

Resultaten in de Hoeksche Waard

Een van de maatregelen uit het beschermingsplan is het verhogen van de bloemrijkdom in agrarisch gebied. De akkerranden in de Hoeksche Waard zorgen al voor bloemen, maar voor de zandhommel zijn juist de bloemen van klaver belangrijk. In overleg met EIS Kenniscentrum Insecten heeft Coöperatie Collectief Hoeksche Waard, een agrarische natuurvereniging voor boeren, een zaadmengsel samengesteld dat vooral voor de zandhommel aantrekkelijk is. Dit mengsel bestaat voor 87% uit verschillende klaversoorten. Drie boeren in het zuidwesten van de Hoeksche Waard waarvan hun akkers grenzend aan het leefgebied van de zandhommel bij het Haringvliet, hebben hiermee akkerranden ingezaaid. Samen maar liefst met een oppervlakte van bijna 2 ha. Half juli zijn deze zandhommelranden voor het eerst gemonitord door EIS Kenniscentrum Insecten. Daarbij zijn alle hommels geteld, niet alleen de zandhommels en moshommels. In totaal zijn 8 verschillende soorten waargenomen en op bijna alle plekken waren zandhommels of moshommels aanwezig. Er zal nog meer worden geteld, maar het lijkt er zeker op dat deze speciale akkerranden een succes zijn!

Foto: Pixabay