Hoop op varroatolerante bijen
Al een tiental jaren kampen Europese bijenhouders met abnormale bijensterfte. Jaarlijks verliezen ze 20 tot 30% van de volken. Een van de oorzaken is de varroamijt (Varroa destructor) die in combinatie met het verkreukeldevleugelvirus (Deformed Wing Virus, DWV) veel schade veroorzaakt. Vakblad Bijenhouden besteedt in vier artikelen aandacht aan deze mijt. Kun je werken aan een duurzame oplossing? Zijn er bijenvolken die resistent zijn? En kun je onze bijen ongevoelig maken?
Varroa
In het eerste artikel 'Overleven: op zoek naar bijenvolken die kunnen omgaan met varroa en verkreukeldevleugelvirus' gaat het vakblad dieper in op de varroamijt. De westerse honingbij werd door Europese kolonisten, vooral uit de Oekraïne, meegenomen naar het verre oosten. Daar, in Azië, raakten ze besmet met de varroamijt die zich vervolgens weer westwaarts verspreidde. De mijten prikken de poppen aan waardoor de bijen verzwakken. Ze worden daardoor gevoeliger voor ziekten waardoor bijensterfte optreedt. Veel schade wordt veroorzaakt door de virussen, die de mijten overbrengen.
Hygiëne
Anders dan de westerse honingbij heeft de oosterse honingbij afweermechanismen ontwikkeld tegen de mijten. De mijt legt bij die bijen alleen eieren in het darrenbloed. Bovendien vertonen de bijen hygiënisch gedrag. Westerse bijen zijn niet hygiënisch genoeg. Ze poetsen veel minder, waardoor de mijten hun slag kunnen slaan. Andere bijen zoals de Kaapse honingbij en Oost-Afrikaanse honingbij vlooien en poetsen elkaar wel voldoende effectief en houden zich zo de mijten van het lijf.
Varroaresistentie
Ook de westerse honingbij bezit eigenschappen om besmetting met de varroamijt te verminderen. Je zou kunnen selecteren op hygiënisch gedrag (VSH, varroa-gevoelig hygiënisch gedrag). In 2014 stelde de EU geld beschikbaar voor onderzoek naar varroaresistentie bij honingbijen. In het artikel 'Hoop op varroaresistentie' besteedt het vakblad aandacht aan de eerste resultaten van die projecten. Na herhaald onderzoek vond het team van Dr. Ralph Büchler in Duitsland verschillende koninginnen met broed waarin mijten minder nageslacht hadden. Het onderzoeksteam wil een VSH-lijn opbouwen door stapsgewijs VSH-kandidaten over meerdere generaties in te kruisen.
Duurzame oplossing
Dat je een VSH-volk kunt ontwikkelen, maakt het vakblad duidelijk in het artikel 'De teelt van varroaresistente honingbijen in de voetstappen van John Harbo'. Johan Harbo heeft met zijn onderzoeksteam voor het Amerikaanse ministerie van Landbouw, (USDA) varroaresistente volkeren weten te selecteren.
In Nederland is de Stichting De Duurzame Bij (DDB) op het werkeiland Neeltje Jans in de Oosterschelde op zoek naar een duurzame oplossing voor de schade die de varroamijt veroorzaakt. Zij werken met de Amerikaanse bijen en met Primorski-bijen, een Europes honingbij die door natuurlijke selectie varroatolerantie heeft opgebouwd. Het vakblad besteedt aandacht aan de stichting in het artikel Stichting ‘De Duurzame Bij’ werkt aan een duurzame oplossing'. De stichting heeft inmiddels een werkwijze ontwikkeld voor selectie en teelt van varroatolerante bijenvolken.
(Bron foto: Shutterstock)