Houtoogst zorgt voor negatieve nutriëntenbalans in bossen op zandgrond

Omdat er de laatste jaren een markt is ontstaan voor toepassing van laagwaardig hout als biobrandstof, zie je dat bosbeheerders er op inspelen door tak- en tophout te oogsten en te verkopen. In 2013 hebben bosbeheerders in het houtconvenant afgesproken het oogstniveau te verhogen en meer energiehout uit het bos te halen door tak- en tophout te oogsten. Maar met de verhoging worden ook meer nutriënten afgevoerd, terwijl bomen die nodig hebben voor hun groei. En veel bossen bevinden zich op arme zandgronden. Betekent dit dat er tekorten ontstaan?

Nutriëntenbalans

Om de nutriëntenbalans van bossen op zandgronden in kaart te brengen hebben onderzoekers berekeningen gemaakt voor de aan- en afvoer van nutriënten voor diverse boomsoorten, bodemtypen en regio’s. Daarbij hebben ze gekeken naar bomen als berk, beuk, eik, Douglas, fijnspar, grove den en lariks de zandgronden in verschillende delen van Nederland. Vakblad Natuur Bos Landschap schrijft erover in het artikel 'Nutriëntenbalansen in bossen op zandgronden'

Afvoer

In Nederlandse bossen is over het algemeen een overmaat aan stikstof, schrijft het vakblad, terwijl andere belangrijke voedingsstoffen beperkt beschikbaar zijn. Van de voedingsstoffen om fosfor (P) calcium (Ca), kalium (K), magnesium (Mg) is de voorraad beperkt. De hoeveelheid beschikbare voedingsstoffen wordt bepaald door de aanvoer en afvoer van die voedingsstoffen. Voor aanvoer is depositie vanuit de lucht en verwering van bodemmateriaal verantwoordelijk. Door oogst en uitspoeling worden voedingsstoffen afgevoerd. Een negatieve nutriëntenbalans betekent dat er meer nutriënten worden afgevoerd door uitspoeling en oogst dan er bijkomen door verwering en depositie. Dit kan effect hebben op de groei en vitaliteit van bomen.

Boomsoorten

Uit het artikel blijkt dat de afvoer van mineralen door geoogst hout sterk verschilt per soort hout en per boomsoort. Zo is het gehalte aan Ca en K in spint- en kernhout veel lager dan in blad, naald of schors. En de Ca-gehalten in eikenschors zijn ook aanzienlijk hoger dan die van grove den, Douglas of lariks. Verder blijkt dat de nutriëntengehalten in Nederlands hout nogal afwijkt van de gehalten in andere Europese landen. De gehalten van N zijn hoger, terwijl die van P, K, Ca en Mg lager zijn. De onderzoekers verklaren dit vanuit de hoge stikstofdepositie in ons land, en de verzuring waardoor de andere nutriënten zijn uitgespoeld.

Uit metingen in de bodem blijkt dat er een N-overschot is en dat de gehalten aan basische kationen (Ca, K en Mg) in 2016 vrijwel overal laag zijn. Ook de waarden voor P waren in een derde van de locaties aan de lage kant, maar de voorraden verschillen sterk per locatie. Zou je takhout achterlaten, dan draagt dat bij aan de beschikbare voorraad omdat er minder wordt afgevoerd.

Brochure

De resultaten zijn verwerkt in een brochure waarin je ziet wat het effect is van houtoogst op de nutriëntenbalans voor de verschillende regio's en boomsoort. In tabellen zie je per regio voor elke combinatie van boomsoort, oogstniveau en bodem wat de nutriëntenbalans is.

(Bron foto: Shutterstock)