Integraal natuurherstel van beekdalen

De beken en beekdalen en de daarbij horende beekdallandschappen vind je op de zandgronden in Limburg, Brabant, Gelderland en Overijssel en Drenthe. Die beekdallandschappen waren van oudsher sterk verschillend, soms zijn het moerassige gebieden zonder duidelijke beek, soms zijn het echte beekdalen met een waterafvoerende beek. Veel van die beekdallandschappen zijn in de laatste eeuw door cultuurtechnische ingrepen veranderd. Beken zijn rechtgetrokken, en moerassige delen zijn ontwaterd. Het gevolg is dat veel van de biodiversiteit is verloren.

Beekherstel

De laatste decennia vindt vaak herstel plaats van beekdalen. Als uitvoering van overheidsbeleid zoals de KaderRichtlijn Water (KRW) en WaterBeleid 21ste eeuw (WB21), Natuurnetwerk Nederland of Natura2000 worden herstelprojecten uitgevoerd. Maar die projecten hebben soms een sterk verschillende aanpak. Soms is het project vooral gericht op herstel van de oorspronkelijke loop van de beek, op de fysische vorm. Een beek krijgt opnieuw meanders, maar de relatie met hydrologische en biologische processen ontbreekt. Of er vindt natuurherstel plaats van semi-aquatische en terrestrische ecosystemen in het beekdal, waarbij de relatie met beekherstel ontbreekt.

Integrale aanpak

Het onderzoeksrapport 'Integraal natuurherstel in beekdalen' pleit voor een aanpak die meerdere aspecten integreert. Het zou een aanpak moeten zijn waarmee cultuurtechnici, natuur- en waterbeheerders de hersteldoelen en herstelmaatregelen goed op elkaar afstemmen. Doel van het onderzoeksproject was handvatten te ontwikkelen waarmee ontwikkelaars afgewogen keuze kunnen maken voor herstel van beekkwaliteit en de natuur van het beekdal.

Regenwater

Een belangrijke oorzaak voor de achteruitgang van de biodiversiteit is verdroging. Daarom is werken aan hydrologisch herstel in het beekdalsysteem zinvol. Uit het onderzoek blijk dat het vasthouden van regenwater in de ondergrond de meeste kans biedt op herstel van het hydrologische systeem. Door het afvoersysteem van overvloedig regenwater aan te pakken - in veel gevallen het ontwaterend systeem te verwijderen - versterk je de infiltratie van regenwater. Het grondwaterpeil stijgt zo. Wat ook helpt is het beekdalprofiel te versmallen of het aanbrengen van obstakels in de bedding van de beek.

(Bron Foto WeeJeeVee [CC BY-SA 3.0 nl], via Wikimedia Commons)