Kennis als wapen tegen quarantaine-organismen

Tot 1993 werd er aan de landsgrenzen een fytosanitaire controle (plantgezondheid) op planten uitgevoerd, voordat die kans kregen om ziekten of plagen het land in te smokkelen. Sinds 1 januari 1993 is er echter vrij verkeer van personen en goederen binnen de EU en zijn douaneformaliteiten, inclusief fytosanitaire controle vervallen. Weliswaar organiseert Naktuinbouw tegenwoordig steekproeven, inclusief fytosanitaire checks, maar die vinden pas enige tijd later plaats. Dat betekent dat ziekten en plagen meer gelegenheid hebben het land binnen te komen en zich te verspreiden. Daarom is het belangrijk dat iedereen in de kwekerijsector voldoende kennis heeft van Q-organismen, zodat ze vroeg gesignaleerd kunnen worden.

Informatieverspreiding en preventie

Begin dit jaar is daarom een Kennis op Maat project gestart dat zich richt op verspreiding van informatie over Q-organismen en de preventie ervan. Alle beschikbare wetenschappelijke kennis en praktijkkennis zal worden gebundeld. Deze kennis zal worden vertaald naar bruikbare informatie voor kwekers en andere ondernemers in en om de boomkwekerij. Het project is vooral bedoeld voor de ondernemers in de verschillende schakels in de sector, zoals uitgangsmateriaal/vermeerdering, teelt, handel. Ook partijen rond de productie- en afzetketen zoals adviseurs, onderwijs en afnemers worden actief benaderd.

Gereguleerde organismen

Q-organismen vallen onder de gereguleerde organismen, waarvoor de Plantgezondheidsverordening van de EU regels stelt. De EU wil hiermee schade door ziekten en plagen aan planten voorkomen of beperken. Bijvoorbeeld als ze bij verspreiding in de EU onaanvaardbare schade veroorzaken aan teelten, de groene ruimte of de werkgelegenheid.

Q-organismen veroorzaken ziekten en plagen die niet in de EU voorkomen, of daar zeer beperkt verspreid zijn. In principe moeten deze organismen uitgeroeid worden zodra ze worden aangetroffen. De gevolgen kunnen groot zijn, van bijv. een meerjarig handelsverbod van waardplanten, tot vernietiging van alle waardplanten in een partij of binnen een gebied.

Vier quarantaine-organismen

Het kennisproject omvat vooralsnog vier Q-organismen die een groot risico vormen.

1. Popillia japonica (Japanse kever)

2. Anoplophora glabripennis (Aziatische boktor)

3. Anoplophora chinensis (Oost-Aziatische boktor)

4. Agrilus planipennis (Essenprachtkever)

Deze vier zijn gevaarlijk, omdat zowel de larve als de volwassen kever vraatschade veroorzaakt aan diverse delen van boom of struik. Bjorn Kohlmann, vaktechnisch adviseur bij Tree Centre Opheusden legt uit: “Ruim 80% van het sortiment van Nederlandse bomen- en plantenkwekers staat op de lijst van waardplanten voor de ziekten die deze torren en kevers veroorzaken.” De impact is dus potentieel enorm.

Kohlman: “Uiteindelijk willen we komen tot een goede e-learning. Deze zal beschikbaar komen voor het groene onderwijs en ontsloten worden via Groen Kennisnet. Want we zijn er echt bij gebaat om deze Q-organismen in een zo vroeg mogelijk stadium op te sporen. We moeten proactief bedreigingen tegemoet treden. Dat begint bij: weten waar je op moet letten, en het delen van deze informatie met de sector.”

Er komen vier dossiers over bovengenoemde Q-organismen op Groen Kennisnet. Het eerste dossier wordt waarschijnlijk dit jaar nog geplaatst en gaat over Popillia japonica. 

Wilt u weten welke status een bepaald organisme heeft, en welke regels ervoor gelden? Kijk dan hier op de website van de NVWA.