Kringlooplandbouw zonder kunstmest. Kan dat?

De KringloopToets is een gespreksinstrument waarmee partijen in samenwerking met experts te verkennen hoe nutriëntenstromen in de voer-voedsel-mest kringloop lopen en hoe potentiële beleidsmaatregelen daar op ingrijpen. Een van de doelen van de KringloopToets is het ontwikkelen van gemeenschappelijk taalgebruik. Zo ontwikkel je een gezamenlijk inzicht: Wat houdt circulaire economie in als je het hebt over kringlopen van voer en mest? En wat betekent het sluiten van kringlopen?

Gesloten kringloop

In Noord-Brabant hebben deelnemers - inwoners, veehouders en deskundigen - aan de 'dialoog Brabants mestbeleid' een in het kader van die Kringlooptoets verkenning uitgevoerd. Ze hebben zich in een casus gebogen over de vraag wat het betekent om kringlopen op Noordwest-Europees niveau te sluiten. Is dat mogelijk? En wat heeft dat voor consequenties voor de veehouderij in Noord-Brabant? Het gaat in de casus om zes landen: Benelux, Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittannië. Er is voor die landen gekozen omdat dit gebied een realistische omvang heeft om de kringlopen te kunnen sluiten.

Trigger

In een samenvatting van die verkenning is op schematische wijze weergegeven wat de omvang is van de import en export van veevoergrondstoffen en dierlijke producten van de groep van zes landen. Uit het rapport van die verkenning blijkt dat het sluiten van de voer-mest kringloop op het niveau van Noordwest Europa in principe haalbaar is. Het sluiten van die kringloop zou een trigger kunnen zijn om om zuiniger met nutriënten om te gaan. Het sluiten van de kringloop op dit niveau is niet van invloed op de concentratie van dierlijke productie in de provincie Noord Brabant.

Kunstmest

Een andere verkenning is uitgevoerd naar het effect van mestbeleid. Er zijn in die verkenning twee mogelijk maatregelen uitgewerkt. De eerste mogelijk maatregel zou zijn dat Nederland geen kunstmest meer gebruikt. Een tweede mogelijke maatregel is gericht op mestverwerking en gaat er vanuit dat alle varkensmest in Nederland verwerkt wordt. De verkenning is uitgevoerd in drie workshops met verschillende deelnemers: vertegenwoordigers uit afkomstig uit de mengvoerindustrie, kunstmestindustrie, rijksoverheid, waterschap, veehouderij en van een NGO.

Stikstof

Als Nederland geen kunstmest meer invoert, betekent dat schaarste aan stikstof, zo blijkt uit het rapport en de samenvatting van die verkenning. Naast dierlijke mest zijn dan ook de humane uitwerpselen nodig om aan het huidige bemestingsniveau te komen en is verdere aanvulling nodig via inzet van klaver en het benutten van spuiwater uit luchtwassers en/of slachtafval.

Voor fosfaat en kali is er geen probleem. Door de forse import van voedergrondstoffen zijn die nutriënten voldoende beschikbaar via dierlijke mest. De maatregel zou een flinke stimulans voor mestverwerking, omdat verwerken van de mest noodzakelijk is om de mineralen in de juiste verhouding in de mestproducten te krijgen.

De maatregel ‘alle varkensmest verplicht verwerken’ heeft een wat minder duidelijk effect. De uitkomsten kunnen heel divers zijn. En de verkenning leverde ook veel vragen en onzekerheden op. Dat maakte het gezamenlijk in beeld brengen van effecten lastig.

(Bron foto: Shutterstock)