Langs de milieumeetlat: 12 voedselkeurmerken

Het onderzoek richt zich op de zogenaamde topkeurmerken. Dat zijn keurmerken die MilieuCentraal heeft benoemd tot de toppers onder de keurmerken op het gebied van klimaat, milieu, dierenwelzijn en eerlijke handel. Het Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) wil van deze keurmerken weten of zij ook echt zorgen voor positieve effecten op het milieu.

De onderzochte topkeurmerken zijn: 

• ASC (kweekvis)
• Beter Leven keurmerk
• Climate Neutral Certified
• Demeter
• EKO
• EU-biologisch
• Fairtrade
• MSC (wilde vis)
• On the way to PlanetProof
• Rainforest Alliance
• RSPO Certified (Roundtable on Sustainable Palm Oil)
• Sustainable Rice Platform

Ja, maar...

De conclusie van het onderzoek is dat producten met een topkeurmerk over het algemeen bijdragen aan minder milieubelasting. Deze conclusie kent wel een aantal maren. Als eerste is het moeilijk om vergelijkbare effecten te meten, door verschillen in onderzoek, producten, keurmerken en landen van herkomst.

Een tweede beperking is dat veel wetenschappelijk onderzoek zich richt op de effecten van biologische producten ten opzichte van gangbare producten. Over de effecten van andere topkeurmerken is weinig bekend. 

Een derde maar is dat niet alle onderzoeken duidelijke milieueffecten laten zien. Dit komt relatief vaker voor bij keurmerken die milieu-impact niet als hoofddoel hebben, bijvoorbeeld Fairtrade. Dat geldt ook voor keurmerken waarbij de monitoring lastig is, zoals monitoring bij bedrijven in ontwikkelingslanden.

Geschikte impactmeters

Er is ook onderzocht met welke bestaande tools milieu-impact goed kan worden berekend. Daaruit blijkt dat de KringloopWijzer voor de melkveehouderij, de Cool Farm Tool en de Nutriëntenbalans Akkerbouw (nog in ontwikkeling) geschikte tools zijn.

Het ministerie wilde ook graag weten of en hoe het BIN (Bedrijveninformatienetwerk) gebruikt kan worden bij impactmetingen. De KringloopWijzer en de Cool Farm Tool bieden de mogelijkheid tot koppelingen met andere databases, zoals BIN. Verder biedt BIN vooral de mogelijkheid om de milieueffecten te vergelijken tussen gangbare, biologische en On the way to PlanetProof-bedrijven of teelten. Dit is goed mogelijk voor melkveehouderij, de teelt van consumptieaardappelen en de tomatenteelt.

Meten is weten, vinden ook keurmerkorganisaties

Keurmerkorganisaties meten nu nauwelijks de effecten van hun keurmerk op het milieu. Zij monitoren wel op andere aspecten, bijvoorbeeld of bedrijven voldoen aan de gestelde eisen. Keurmerkorganisaties geven aan dat zij wel willen meewerken aan impactmetingen, maar zien daarbij ook drempels. Allereerst zijn dat tijd en geld. Ook noemen de organisaties het ontbreken van eenduidige definities en methoden voor dergelijke metingen, waardoor er geen goed onderbouwde metingen kunnen plaatsvinden.