Maak bodem en water echt sturend

‘Maak bodem en water echt sturend’ staat in het regeerakkoord van het nu demissionaire kabinet en zoemt volgens Jannemarie de Jonge, rijksadviseur voor de fysieke leefomgeving, rond. “Het is belangrijk dat we het momentum wat we nu hebben, blijven vasthouden”, zegt ze. “Want alleen op een gezonde bodem, rekening houdend met het watersysteem, houden we Nederland, de inwoners en alles wat leeft gezond.”

Natuurinclusief

Ook Christianne van der Wal, demissionair minister Natuur en Stikstof, refereert aan dit momentum: “We steken onze koppen niet meer in het zand maar onze voelsprieten in de bodem. We voelen en weten, het is tijd om ons opnieuw uit te vinden: onze landbouw, ons natuurbeheer.”
De waarde van de aarde was decennia ondergeschikt aan productie en efficiëntie. “Zoveel productie, dat hebben we in Nederland wel ongelooflijk knap klaargespeeld. Topproductie vereist echt vakkennis en denkwerk”, zegt Van der Wal.

Door droogte, extreme hitte, plensregens en overstromingen laat de natuur echter merken dat de balans weg is. De bodem en natuur zijn de basis van waaruit balans gezocht moet worden. Landbouw kan, samen met natuur, worden ingezet als oplossing voor klimaatverandering. Van der Wal: ”Natuurinclusief is simpelweg de toekomst.” Nog niet iedereen doet volgens Van der Wal mee aan natuurinclusief. Maar volgens haar is echt iedereen al wel doordrongen van het belang daarvan. “Niemand staat er alleen voor. We gaan er samen voor. Holistisch betekent allang niet meer geitenwollensokken. Het betekent, vind ik juist, nuchter realisme.”

Doelsturing

Doelsturing is volgens Van der Wal cruciaal om de duurzaamheidsdoelen te halen. Daarbij zijn landbouw en natuur niet twee gescheiden werelden, maar één wereld in één gebied. “Landbouw en natuur niet tegen elkaar, maar met elkaar.” Volgens Van der Wal kan de natuur niet zonder landbouwers van nu en morgen. “Ik vind echt dat we moeten stoppen met ‘natuur’ of ‘boeren’. Alsof het tegenover elkaar staat. Ik merk enorm veel weerstand in het land als ik zeg dat we de natuur gaan uitbreiden. Terwijl, als we het slim doen - en helemaal niet de natuur uitbreiden met hekken eromheen, daar is Nederland veel te klein voor. Als we dit slim doen dan kunnen we echt nog heel veel stappen zetten.” Daarmee bedoelt Van der Wal natuurinclusief, vergroenen van onze woonwijken/binnensteden, vergroenen van bedrijventerreinen, vergroenen van agrarische ondernemers.

Gebiedsgericht

Rijksadviseur De Jonge pleit voor een gebiedsgerichte aanpak. Waarbij het volgens haar belangrijk is om agrarische collectieven te stimuleren. Deze collectieven leveren een brede bijdrage aan maatschappelijke opgaven, zoals bodem- en waterkwaliteit, landschapsbeheer, biodiversiteit, verduurzamen van landbouw en het versterken van de kwaliteit van de leefomgeving en regionale economie. Van der Wal merkt dat vanuit het gebied zelf, in de regio, veel partijen samen op zoek zijn naar antwoorden. Want voor elk gebied in Nederland is het compleet anders."De bodem, die zegt tegen ons: ‘Ja, ik kan heel veel betekenen voor jullie, maar doe het wel gebiedsgericht’. Kijk lokaal welke vorm van landbouw werkt en wat niet werkt. Maak maatwerk. Laat water en bodem dat bepalen. Pas je aan mensen.’ Dat zegt de bodem.”