Meer waardering voor natuur door beperkingen van de coronacrisis

Om de COVID-19-epidemie te in te perken, werd op 13 maart 2020 in Nederland de eerste beperkt lockdown afgekondigd. Aanvankelijk was het idee of de hoop dat dit mogelijk maar voor kortere duur was. Een jaar verder is duidelijk dat de epidemie nog steeds niet is beteugeld. Wat wel duidelijk is dat de coronacrisis voor ingrijpende veranderingen in de samenleving hebben gezorgd.

Studentenonderzoek

Met name onze kijk op het belang van natuur in onze omgeving is veranderd, blijkt uit onderzoeksproject 'Natuur en gezondheid in tijden van corona' van studenten van Van Hall Larenstein. Een special Vakblad Groen Onderwijs besteedt in een aantal artikelen aandacht aan de bevindingen van hun onderzoek.

De 24 derdejaarsstudenten, die in tien studententeams aan verschillende onderwerpen werkten, keken naar de effecten bij studenten, bij ouderen, bij thuiswerkers of sporters. En ze keken niet alleen naar de natuur in grote natuurgebieden, maar ook de natuur dich bij huis zoals het stadspark, het buurtplantsoen, de eigen tuin, het balkon of het dakterras. Uit alle onderzoeken blijkt dat de coronacrisis voor alle groepen heeft geleid tot meer contact met de natuur.

Stressverlagend

De beperkingen door de lockdown had effect op studenten van verschillende opleidingen van mbo-, hbo- en wo-niveau: zowel postieve als negatieve effecten. Positieve effecten zijn bijvoorbeeld dat er minder reistijd is, dat studenten zelf hun tijd in kunnen delen en dat ze zich soms beter kunnen concentreren. Maar negatieve gevoelens overheersen, zo blijkt uit het onderzoek. Studenten ervaren een gemis aan persoonlijk contact, krijgen weinig beweging, noemen het vele laptopwerk of hebben het gevoel opgesloten te zitten.

Veel studenten gaven aan dat ze tot rust kwamen in de natuur. Het feit dat je weg bent van alle drukte en menselijke aanwezigheid werkt stressverlagend. Uit een enquête onder studenten - met 141 deelnemers, vooral van hbo - bleek dat studenten vaker in de natuur kwamen. Maar veel respondenten gaven ook aan dat het soms lastig is omdat ze in een sterk verstedelijkte omgeving wonen waar minder groen te vinden is. Daar zijn wel stadsparken, maar die worden als minder natuurlijk ervaren. De studenten hebben meer behoefte aan parken die zijn ingericht als een meer natuurlijke omgeving die je vindt in bos- heide- of rivierlandschappen.

Ouderen

Ook voor ouderen is natuur belangrijk, blijkt uit een tweede artikel. Zij komen sinds de coronacrisis vaker in natuurgebieden. Het even kunnen ontsnappen aan het verplicht binnen zitten speelt voor hen daarbij een belangrijke rol.  En ook voor hulpbehoevende ouderen is het contact met de natuur een goede manier om de crisis gezond door te komen, blijkt uit het onderzoek vand e studenten die verschillende ouderen hebben geïnterviewd. Uit die interviews bleek ouderen zich sterk verbonden voelen met de plekken die ze bezoeken. Opmerkelijk is dat die verbondenheid toeneemt.

Klimaatcrisis

In andere onderzoeken hebben studenten gekeken naar het belang van natuur voor thuiswerkers en sporters. Die onderzoeken worden in verschillende artikelen besproken. In de special komt ook Jan Rotmans, hoogleraar Transitiekunde aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, aan het woord. Hij wijst er op dat crises vaak aanleiding zijn voor fundamentele verandering. Het opzoeken van de natuur als onderdeel van een tendens naar meer gezond leven is nu wat sterker naar voren gekomen. Maar hij vraag zich af of ons denken over gezondheid en het belang van sport of het ontspannen in de natuur ook blijvend is veranderd. En hij wijst er op dat de coronacrisis weliswaar als levensbedreigend voelt, die crisis in het niet valt bij de de klimaatcrisis. De klimaatcrisis lijkt verder weg, maar kan grote delen van de wereld lamleggen.

(Bron foto: Joshua Choate via Pixabay)