Melkveehouderij toont ‘opmerkelijke veerkracht’

‘De melkproductie in de EU zal de komende jaren blijven stijgen. Tegelijkertijd blijven de kwaliteitsnormen hoog, en komt er meer aandacht voor duurzaamheid en een breed palet aan marktconcepten, zoals biologisch’, schrijft de commissie. ‘Maar de groei zal wel langzamer gaan dan in het afgelopen decennium.’ 

Volgens de vooruitblik hebben tal van factoren in het verleden geleid tot een zeer gespecialiseerde en efficiënte Europese zuivelproductie. ‘Nu ligt de route open naar een duurzamere bedrijfsvoering.’  De melkveestapel in de EU zal waarschijnlijk in 2035 met dertien procent gekrompen zijn, vergeleken met het gemiddelde over 2021-2023. De verwachting is dat de EU-prijzen voor rauwe melk in 2035 ruim boven het niveau van vóór 2022 zullen liggen.’  

Klimaat punt van zorg

Volgens de EU is de klimaatverandering het grootste punt van zorg het komende decennium. Die zal leiden tot meer droogte en minder effectieve regenval. Daardoor zal de waterschaarste binnen de Europese grenzen blijven bestaan. Daarnaast verandert het eetpatroon van de Europeaan, mede door gezondheids- en milieuoverwegingen. Zo volgen steeds meer consumenten een ‘flexitarisch’ dieet (30 procent in 2021), waarbij vlees en vis af en toe vervangen worden door plantaardige alternatieven. De consumptie van zuivelproducten zal naar verwachting stabiliseren.  

Het landbouwareaal blijft net als voorgaande jaren vrij stabiel, maar het aantal bedrijven neemt sterk af. Tegelijkertijd blijven jonge boeren onder de 35 jaar nu en in de nabije toekomst schaars; zij maken slechts 6,5 procent uit van alle landbouwers (cijfer uit 2020).  

Leidende positie

De Europese Commissie ziet een ‘opmerkelijke veerkracht’ in de zuivelsector. Ondanks de inflatie, de coronacrisis en de stijging van kosten, heeft de EU haar leidende positie als zuivelproducent behouden en dat zal ook in nabije toekomst zo blijven. De wereldwijde melkproductie zal naar verwachting in hetzelfde tempo groeien als in de afgelopen tien jaar (een plus van 1,6 procent per jaar).  

Het internationale speelveld gaat wel veranderen, omdat landen en regio’s zelfvoorzienend willen worden op het gebied van zuivel. De verwachting is dat met name Zuidoost-Aziatische en Noord-Afrikaanse landen hun melkproductie tegen 2035 met ongeveer drie procent per jaar hebben opgeschroefd, als gevolg van de toenemende welvaart en de groeiende bevolking.   

Duurzamere bedrijfsvoering

Marktpartijen spelen al in op de roep om verduurzaming van de sector. Rabobank, de belangrijkste financier van Nederlandse boeren, heeft een visie opgesteld hoe de land- en tuinbouw weer binnen de milieugebruiksruimte kan komen. De bank gaat duurzaamheidsprestaties veel zwaarder laten meewegen bij de financiering van agrarische bedrijven zoals melkveehouderijen.  

“We kunnen leningen verstrekken tegen aantrekkelijke voorwaarden en rentes”, zegt Alex Datema, directeur Food & Agri tegenover Nieuwe Oogst. “Waar we voorheen bijvoorbeeld aan een ondernemer vroegen om zelf veertig procent te financieren, nemen we nu als bank vaker meer risico. Bij de verduurzaming van een agrarisch bedrijf financieren we bijvoorbeeld voor de volle 100 procent zonder daar een hogere rente voor te rekenen.” 

Naast bredere financieringsmogelijkheden vindt Rabobank dat er meer geld in de keten moet worden gebracht door overheid en bedrijfsleven. Daarbij kiest de bank voor de ‘true value’-benadering, waarbij boeren een beloning krijgen voor de maatschappelijke diensten die zij leveren. “Want die true value kan niet altijd worden verdiend uit de melkprijs”, zegt Datema.