Mensen mogen kweekvlees proeven

Kweekvlees is echt vlees zonder dat je een dier hoeft te slachten, het is namelijk gemaakt van gekweekte diercellen. Sinds begin deze eeuw onderzoeken wetenschappers de mogelijkheden voor productie van kweekvlees. Toch gaat het waarschijnlijk nog jaren duren voordat kweekvlees te koop is voor de consument.

Op 5 juli van 2023 werd een belangrijke stap gezet in de verdere ontwikkeling van kweekvlees. Toen meldde minister Adema van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) en minister Kuipers van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) dat zij de motie over kweekvleesproeverijen uitvoeren. Dit betekent dat kweekvleesproducenten vanaf dat moment proeverijen voor mensen mogen organiseren.

Ontwikkeling kweekvlees

Tien jaar geleden werd de eerste kweekhamburger gepresenteerd. Het kwam van Nederlandse bodem en werd het burgertje van Mark Post genoemd. Het stukje kweekvlees kostte destijds 250.000 euro.

Er zijn sindsdien veel ontwikkelingen geweest. In Nederland zijn twee kweekvleesproducenten: Mosa Meats in Maastricht en Meatable in Delft. Voor de productie van kweekvlees worden stamcellen uit een dier gehaald. Vervolgens worden ze in het laboratorium in drie maanden tijd opgekweekt tot vlees. 'Proeven' gebeurt in Delft met behulp van computerdata. Dat mensen nu mogen proeven, is belangrijk voor de ontwikkeling van kweekvlees met de juiste smaak en textuur.

Kweekvlees duurzaam alternatief?

Er wordt op verschillende manieren naar kweekvlees gekeken. Volgens sommigen is kweekvlees een duurzaam alternatief voor vlees en kan het dé oplossing zijn voor een duurzamere en diervriendelijkere voedselproductie. De productie van kweekvlees heeft in potentie een lagere milieu-impact dan traditionele vleesproductie en vereist minder energie, water en land, en produceert minder broeikasgassen en vervuiling. Voor een stukje kweekvlees is maar 50 procent van de energie, 20 tot 40 procent van het water en maar 5 procent van het landoppervlak nodig van regulier vlees, zo is te lezen in een bericht van RTL Nieuws. Daarnaast biedt het een diervriendelijk alternatief voor de vleesindustrie.

Andere bronnen zeggen juist dat de duurzaamheid van kweekvlees geen gegeven is. Zo schreef Nieuwe Oogst in 2021 over de keerzijde van kweekvlees. De auteurs stellen de ecologische voetafdruk van kweekvlees ter discussie. “Hoeveel energie is er eigenlijk nodig om die weefsels te laten groeien? En welke antibiotica, fungiciden of hormonen zijn nodig om de productie te beheersen?”. Dit zijn vragen die volgens de auteurs nog onbeantwoord zijn.

Kweekvleesburger

Toch duurt het nog wel even voor je daadwerkelijk een kweekvleesburger kan kopen. Dat komt door de strenge regelgeving. Voordat het product op de markt mag komen, moeten producenten een vergunning aanvragen zodat zeker is dat kweekvlees veilig is om te consumeren. Kweekvlees valt momenteel onder de categorie niet-toegelaten novel foods omdat het nog niet beoordeeld is op veiligheid door de European Food Safety Authority (EFSA).

De kweekvleesproducenten willen graag hun producten laten proeven voordat zij starten met deze toelatingsprocedure voor novel foods. Zo kunnen de producten naar aanleiding van de proeverijen eventueel nog aangepast worden om de smaakbeleving te verbeteren.

Het organiseren van proeverijen is opgenomen in de Code of Practice (CoP). Een richtlijn die zowel de veiligheid van kweekvlees moet waarborgen als de innovatie van kweekvlees stimuleert. Deze richtlijn biedt een kader waarbinnen kweekvleesproducenten proeverijen kunnen uitvoeren. De CoP helpt bij het beoordelen van de veiligheid van gecultiveerd voedsel.

Na de proeverijen en eventuele aanpassingen aan het product, zetten kweekvleesproducten waarschijnlijk de stap naar toelating door de EFSA. Dit is een proces van lange adem want het traject van de EFSA duurt zeker anderhalf jaar.

Een andere reden waarom er nog geen kweekvlees in de schappen ligt, is dat de kosten voor kweekvlees nog te hoog zijn om te kunnen concurreren met gewoon vlees. Dit omdat kweekvlees op kleine schaal geproduceerd wordt. De verwachting is dat als de productie hoger wordt, de kosten lager worden.