Minder koolmezen door verzuring

Door te hoge deposities van stikstof en zwavel verzuurt de bodem. Het gevolg is dat er een tekort optreedt aan essentiële voedingsstoffen en kalk, wat weer resulteert in een slechte groei van bomen. Dat probleem is het sterkst in bossen op arme zandgronden. Niet alleen bomen groeien slecht, maar ook vogels lijden sterk onder het kalkgebrek. Bioloog Arnold van den Burg constateerde dat in het natuurgebied Noord-Ginkel, op de Veluwe bij Ede, koolmezen er sterk onder lijden. Hij schrijft erover in het artikel  'Rammelende eieren en brekebenen bij de koolmees' dat hij in Vakblad Natuur Bos Landschap publiceerde. 

Verzuring

Verzuring van bossen is geen nieuw pobleem. In de jaren '80 en '90 was er veel publiciteit over 'zure regen'. In die tijd zag je typische verschijnselen van verzuring: een slechte groei van naaldbomen en dunne eischalen bij broedvogels. Nadat de zwavelvervuiling fors verminderde en ook de stikstofdepositie afnam, leek die verzuring van de Nederlandse bossen mee te vallen. Vogelonderzoeker Van den Burg constateert nu dat die verzuring helemaal niet verdwenen is. Bij een onderzoek aan de koolmees in Noord-Ginkel constateerde hij in 2014 veel verschijnselen van kalkgebrek. Veel koolmeesnesten waren verlaten, de eischaalkwaliteit van 25 % van de eieren was te laag. Bij een inventarisatie in 2016 en 2017 blijkt dat in het meest voedselarme gebied niet meer dan 91 van de 132 eieren uitkwamen.

Slecht groeiende eiken

De grootste problemen doen zich voor in door bomensterfte geplaagde eikenbossen. In die bossen groeien eiken slecht door een gebrekkige nutriëntenvoorziening zoals kalium, magnesium, mangaan en calcium in combinatie met een hoge stikstofbelasting. Bij de koolmees blijkt het kalkgebrek zich niet alleen bij eischaalkwaliteit te manifesteren, Verburg vond er ook veel jongen met gebroken poten. Ongeveer een derde van de nesten heeft er ten minste één jong met gebroken poten.

Bekalking

Het probleem is bij koolmezen geconstateerd, maar Verburg ziet ook bij andere vogelsoorten symptomen van kalkgebrek. Tal van soorten in bossen op droge zandgronden verdwijnen of nemen in aantal sterk af zoals draaihals, groene specht, wielewaal, gekraagde roodstaart, zwarte kraai, gaai, zanglijster, zomertortel, sperwer en havik.

Wil je dit probleem oplossen, dan moet je de stikstofdepositie omlaag brengen. Het gaat dan met name om het verzurende ammoniak dat vanuit de intensieve veehouderij op de bossen neerdaalt, schrijft Verburg. Maar je kunt op korte termijn ook iets doen aan herstel van het ecosysteem door de bossen te bekalken met bijvoorbeeld steenmeel dat ook rijk is aan andere mineralen.

(Bron foto: Pixabay.com)